Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
16
JorgeLuisBorges
sięwsystem,wjakąśniemożebnąwprostdopomyślenia,niczymwieżaBabel19
strukturę.PoostatecznejprzemianiebędącąsamąKsięgąksiągtychjużstwo-
rzonychitych,któregdzieśtamwodległejprzyszłościniewątpliwiepowstaną
zDuchaliterackiegoPerpetuumMobile!Gdybymiałosięwtejkwestiijakiekol-
wiekwątpliwości,można,abysięichpozbyć,zajrzećdotekstuWielkiegoŚlepca
Okulcieksiążek20,wktórympomieszczonostwierdzenieMallarmégo:BWszystko
naświecieistniejepoto,byskończyćsięksiążką”,poczymgładkonasz(Biblior-
tekos)przechodzidostwierdzenia,żeBKsiążka,jakakolwiekksiążka,jestdlanas
przedmiotemświętym”.Małotego,boskoroBksiążkastałasięcelem[samymwso-
bie],niezaśnarzędziemsłużącymjakiemuścelowi”,jasnejest,żestałasięczymśna
podobieństwoBjakiegośBoga,któryprzemawiadoludzi,abyimcośnakazaćlub
czegośzabronić”.NapoparcietakiegostanowiskaJLBodwołujesiędopismświę-
tychAugustynaiAmbrożego,mniejświątobliwychFlaubertaiMallarmégo,ale
przedewszystkimpowołujesięnaKoran,zwanyprzezmuzułmanówpoprostu
Al-Kitab,czyliKsięga!Awszystkietewywodyprowadządojednejkonstatacji,
przywołującejpodejrzenieLeonaBloy,iżwszyscyBjesteśmywersetami,słowami
czyliteramijakiejśmagicznejksiążkiitanieustającaksiążkajestjedynąrzeczą,
jakaistniejenaświecie:mówiącściślej,jestświatem”orazjednegopytaniazada-
negoziścieargentyńską,gauczowskąfanfaronadąwkróciutkiejproziepoetyckiej
Świadek21:BCoumrzezemną,kiedyjaumrę,jakipatetycznyczyulotnykształt
utraciświat?”.
WkwestiiborgesańskiejbibliotekiBabel,niejakoprzyokazjiBpowstaniabu-
enosaireńskiejwieżyBabel”22wwynikunapływuwielojęzycznychobcokrajowców,
cowefekciestworzyłonaturalnąwielokulturowośćargentyńskiegospołeczeństwa,
oczywiściewciążsilnieutwierdzonegokorzenieniemwtradycjihiszpańskiej,trady-
cjiStaregoKontynentu,wypowiedziałsięwswoimszkicuRubénBareiroSaguier.
PrzywołujeonrozprawęRogeraBastide)a(L’AmériqueLatinedanslemiroirdesa
littérature,w:BAnnales”nr1,Paris1958),wktórejtenżeutożsamiaBorgesazBjeź-
dźcem,któryopuściłpampęizamieszkałwwielkimmieście”,wBuenosAires,które
Bjestportemwymierzonymwresztęświata”,aktóre–dopisujeSaguier–Bjesttakże
echemtegoświatazracjiotrzymanychodeńnajrozmaitszychwpływów”.
CosiętyczycytowanegowyżejpomieszczonegowŚwiadkupytaniaJLBopo-
śmiertnelosyjegosamegoijego(należydomniemywać)Dzieła:BCoumrzezemną,
kiedyjaumrę”icowzwiązkuztymButraciświat”,wydajesięjasne,żeBorgesnie
pytałowieczność,aleotrwałośćswejbudowliwCzasie,myśląconiejjakonie-
zmiennościdziełHomera,Dantego,SzekspiraczyCervantesa.Myzaś,czytelnicy
ituryściwborgesowskimMiędzyświeciu,raczejstronimyodpytańwkwestiiBi-
bliotekiBabel,gdyżsąoneikłopotliwe,iniepokojąceztegowzględu,żewszystkie
wydająsięzawieraćwsobietakąlubinnąaporię,dlategochętniejprzechodzimydo
wnioskówoniej,niezważając,żesąonenajczęściejparadoksalneiantynomiczne.
Zresztąwystarczypamiętać,żekiedyJ.L.BorgeswznosiłiopisywałLabiblioteca
deBabel/BibliotekęBabelwFicciones/Fikcjach(1944,wyd.pol.1972)niejako
19Por.dysertacjęCarmenM.delRio,ElbibliotecariodeBabel:Unestudiodelasdiversionestextuales
enlafcciondeJorgeLuisBorges,TheUniversityofTexasatAustin,1978oraztejżeautorki:Jorge
LuisBorgesylafcción:elconocimientocomoinvención,Miami,Fla.,EdicionesUniversal1983.
20Dd.,ss.161-168.
21JorgeLuisBorges,Świadek,w:Nowaantologiaosobista,przekładAndrzejSobol-Jurczykowski,Kra-
ków2006,s.66.
22RubénBareiroSaguier,Spotkaniekultur,przekładHenrykWoźniakowski,w:AmerykaŁacińskawswo-
jejliteraturze,tłumaczeróżni,t.1,Kraków1979,s.68.
4(2/2013)
