Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
szkic
17
antycypował,iżzakilkanaścielatstanienajejczelejakodyrektorargentyńskiej
BibliotekiNarodowej,wcielającsięwBibliotekarzazBibliotekiBabel.
JednakżeBibliotekęBabelawrazzniąWielkiegoBibliotekarzazbiegiemczasu
oplatałcorazgęściejszybluszczkrytykikomentarzy,takżekomentarzydokomen-
tarzyiprzypisów,ażstałosięto,cokilkasetlattemuspotykałowielkiecywilizacje
Azteków,InkówiMajów:tonęływżywiolewszelkiejzewnętrznościichoćnadal
stanowiąjądrowyrosłychznichkultur,coraztrudniejdoniegodotrzeć.Chyba
żeweśnie,wsennejfantasmagorii,wmamidle,którebyło–pamiętamy–udzia-
łemludzizgromadzonychwplatońskiejjaskini.Jednakidlanassymbolicznym
ialegorycznymwykłademborgesańskichsnówprzemienionychwLiteręnadal
pozostajenamalowanewroku1782dziełoJahannaHeinrichaFüssliegoKoszmar,
Bzowąmarmurowąpostaciąśpiącej(jakrzeźbawpółzłamana),którejnapiersiach
usiadłzłośliwy,puszystydiabełek,anadniąspośródfałdówkotaryupiorny,biały
łebwysuwakoń,ześlepymioczamijakkarbunkuły”23.
Wartoteżpamiętać,zanimudamysięzBorgesemdojegoMiędzyświecia,wktó-
rymbędzienasBśmieszyć,tumanićiprzestraszać”jużtowswoimGabinecieOsobli-
wości,jużtowGabinecieLusteralbowCameraObscuraLitery,żewswoimczasie
wewłasnychmiędzyświatachwędrowaliDonKichotzCervantesem,żewroku
1726dokrainLilliputu,Brobdingnagu,LaputyiwyspymądrychkoniHouyhnhn-
mówudałsięSwiftwtowarzystwieGuliweraorazżerównieżLewisCarrolrazem
zcóreczkąswegoprzyjacielaAlicjąPleasanceLindelltrafiłdoMiędzyświeciazwa-
negoKrainąCzarówa.Dziwów(Alice’sAdventuresinWonderland),awkrótce
potemdoZalustrza,czyliNadrugąstronęlustra(ThroughtheLooking-Glass,
andWhatAliceFoundThere).
Podobnychobieżyświatówbyłowrealnychifantastycznychdziejachludzkości
wieluiwszyscyoniwróżnysposóbjakośtrafilidoborgesańskiegoMiędzyświecia,
atamdoBibliotekiBabel,doGabinetówOsobliwościiLuster,awrazznimitrafiły
tamprzynależneimatrybuty.ItoonewyciągnięteprzezBibliotekarzazeskarbców
minionegoczasu,aleizczasurupieciarni,bezładuiskładuwypełniłyjegoDzieło.
Podobniewypełniałysięteżdziełainnych–Carpentiera,Sábato,Rulfo,Llamy,
Paza,Márqueza,anawetCortázarazjegoGrąwklasy.SeveroSarduynaprzy-
kładwswoimszkicuwymieniajednegoznich:BGabrielGarciaMárquezwCien
añosdesoledad[Stolatsamotności]tęwłaśniebarokowątechnikę[włączania
obcegotekstu,cytatu,wtkankęwłasnegoutworumuzycznego,malarskiegolub
literackiego],kiedy–naprzekórjednorodnościjęzykaklasycznego–powtarza
zdaniewziętebezpośrednioodJuanaRulfo,włączadoswojejpowieścibohaterów
Carpentiera(VictorHugueszElsiglodelasluces[Eksplozjawkatedrze,wyd.pol.
1966],CortazaraRocamadourzRayueli[Grawklasy,wyd.pol.1968],Fuentesa
(ArtemioCruzzpowieściLamuertedeArtemioCruz[ŚmierćArtemiaCruz,wyd.
pol.1968]ikorzystazpostacinależącychniewątpliwiedoVargasaLlosy,nielicząc
mnóstwacytatów–osób,zdań,kontekstów–któreodsyłajądowcześniejszych
książekpisarza”24.Ajednakżadenniedoprowadziłtegoswoistegorecyklingudo
poziomusztukiczystej,dorobkuminionegoczasuniewykorzystałtakbezwzględnie,
ajednocześnietaktwórczoizarazemprzetwórczo,jakJLB.Tozatem,cooglądamy
wjegoGabinecieOsobliwości,tocosięodbijawsystemieprzemyślnieustawionych
przezniegoluster,takżejakokarykaturaw(krzywymzwierciadle),stanowijego,
BibliotekarzazBabel,niezaprzeczalniewłasnydorobek.
23JacekWoźniakowski,Góryniewzruszone.Oróżnychwyobrażeniachprzyrodywdziejachnowo-
żytnejkulturyeuropejskiej,Kraków1974,s.245.
24SeveroSarduy,Barokineobarok,przekładRajmundKalicki,w:AŁ,ss.268-269.
