Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
7
jednostkowychrealizacji.Wtensposóbprzedstawiatom.in.Olszewska,którawmo-
numentalnejmonografiiCzłowiekwświecieWielkiejWojnystwierdza:
Wobliczuwojny,będącejwytworemmodernizmu:Brzezi”,Bwojnymaszyn”,grobówmasowych,
Bnieznanychżołnierzy”,ohydyokopówiszpitali,wszy,zagładyimartyrologiiludnościcywilnejoraz
Bgier”gabinetowychidyplomatycznych,doszłododekonstrukcjiidealistycznychwyobrażeńowojnie
szlachetnej,sankcjonowanejprzezodwiecznątradycję,wpisanąwprzestrzeńdawnejkultury,fundo-
wanejnapodłożuśródziemnomorskimijudeochrześcijańskim5.
Takaperspektywa,wyraźnieprzeciwstawiającaBwojnęnowoczesną”zmitologi-
zowanejBdawnejwojnie”,choćznajdujelicznepotwierdzeniawrelacjachsamych
uczestnikówiobserwatorówzBepoki”6,jestjednakniecoupraszczająca–ujmuje
bowiemwojnęBdawnegotypu”wsposóbahistoryczny,jakojeden,wewnętrznie
niezróżnicowanyfenomen.BOdwiecznatradycja”sankcjonującaopisaneprzez
badaczkęwyobrażeniaoBwojnieszlachetnej”okazujesiębowiemtradycjąwy-
nalezioną(wrozumieniuzaproponowanymprzezEricaHobsbawma)7i–wbrew
pozorom–wcalenietakdawną.
2.
WymienionepowyżejcechywojnyBdawnegotypu”pozwalająprzypuszczać,
żezatymokreśleniemkryjesięprzedewszystkimtzw.wojnaformalna.Dyskurs
wojnyformalnejzwłaściwymimuwyobrażeniamiwojnyjakopojedynku,szla-
chetnejrywalizacji,agonu,ludycznejzabawy,wreszcie–przestrzennąmetaforą
teatrumbelliniełączysięjednak,jaksugerujątoniektóreujęcia,zideąwojny
sprawiedliwej8.CiekawieiwyczerpującopiszenatentematMariaZadencka9.Tego
typuwizjakonfliktuwiążesięjejzdaniemzprojektemBcywilizowaniawojny”,
podjętymwXVIIiXVIII-wiecznymdyskursiefilozoficzno-prawnymwceluograni-
czeniawyniszczającychzachódEuropyBprywatnychwojenfeudalnychwładców”10,
wojenreligijnych,domowychikonfesyjnych.Procestenbyłwynikiemgłębiej
sięgającychprzeobrażeń,związanychzodteologizowaniemrefleksjinatematwojny,
zmniejszeniemwpływuKościołanasferępublicznąorazpowstaniemhomoge-
nicznychpaństwterytorialnychBzcentralnymośrodkiemwładzy,administracją
izdokładnieokreślonymigranicami”11.Odtejporywojnabyławyłączniekonfliktem
międzysuwerennymijednostkamipaństwowymi,toczonymwichgranicachlub
otegranice–niezaśjakdotychczasrozgrywającąsięwszędziewojnąBwszystkich
zewszystkimi”.Innąważnąkonsekwencjątakiegostanurzeczybyłfakt,żeBtylko
państwomogłowypowiedziećwojnę”12.ZtegopowodupojęcieBwojnytotalnej”
wydajesięodpowiednieraczejdlapoprzedzającychnadejścieepokinowożytnej
wojenfeudalnychiBświętych”,poszukującychlegitymizacjiwwoliBoga,prawie
5M.J.Olszewska,dziełocytowane,s.13.
6SzczegółoworekonstruujejeMariaOlszewska.Tamże,ss.11-17.
7Zob.E.Hobsbawm,Wprowadzenie.Wynajdywanietradycji,w:Tradycjawynaleziona,redakcja
E.HobsbawmiT.Ranger,Kraków2008,ss.9-22.
8Wydajesię,żenapowstanietakiegowyobrażeniaowojnieBdawnegotypu”mogłowpłynąćnałożenie
nadyskurswojnyformalnejromantycznychwyobrażeńwojny,zapowiadającychniejakonowyporządek
polityczno-prawny.WtejperspektywieniemalcaływiekXIXjawisięjakoczasścieraniasiędwóchza-
sadpolitycznychilegitymizującychjedyskursów:monarchiidynastycznej(zakonserwowanejnaKongre-
sieWiedeńskimw1815roku)ipaństwanarodowegowrazzodpowiadającąmuideologiąnacjonali-
styczną.
9Zob.M.Zadencka,Obrazysuwerenności.OwyobraźnipolitycznejwliteraturzepolskiejXIXiXXwie-
ku,Warszawa2007,ss.121-137.
10Tamże,s.124.
11Tamże,ss.124-125.
12Tamże,s.125.
