Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
8
wojna
naturalnymczyinnejzasadziefundamentalnej.Wojnanowoczesna,choćwykazuje
znimiwielepunktówstycznych,powinnabyćokreślonajakoBpermanentna”bądź
Brewolucyjna”13,względnie–jakowojnatotalnanowegotypu.Odwołującsięwjej
charakterystycedoFoucaultowskiejkoncepcjidyskursupolityczno-historycznego,
autorkazauważa(namarginesieanalizypowieściJózefaMackiewicza),żeBwprze-
bieguXXwiekuwojnytracąstopniowocharakterzbrojnegokonfliktuopartego
naliniachgraniciliniachfrontuistająsięunicestwiającąwojnątotalną,która
charakterswójzapożyczyłaodrewolucjizjejwizjąwrogaiostatecznegozwycię-
stwa”14(cowyrażałosięm.in.wpowszechnejwówczesnejpropagandziestrategii
kryminalizacjiprzeciwnika)15.
3.
OpisanyprzezZadenckąprocesograniczeniawojny,któregoskutkiembyłowy-
tworzeniefilozoficzno-prawnegodyskursuwojnyformalnejwrazztowarzyszącąmu
ideąsuwerennościniesłużyłjednakwyłączniepowstrzymaniuwyniszczającychkon-
tynentwojenreligijnych.Jegopodstawowąfunkcjąbyło,jaksięwydaje,umocnienie
władzyksiążątwpaństwachdynastycznych.Podmiotemtakrozumianegodyskursu
wojnybyły–wspomnianejuż–Bhomogenicznepaństwaterytorialne,zcentralnym
ośrodkiemwładzy,administracjąizdokładnieokreślonymigranicami”16.Przej-
ścieoddyskursuwojnyformalnejdodyskursunowoczesnejwojnytotalnej(którą
będęokreślałwtensposóbdlaodróżnieniaodwojentotalnychdawnegotypu)
odpowiadałodokonującejsięzmianiewyobraźnipolityczno-prawnej.Przyczym
źródłatejzmianytkwiływsamymdyskursieosuwerennympaństwie,dokładniej
–wsformułowanejwpołowieXVIIIwiekuzasadziepowszechnejsuwerenności.
Jużwcześniejjednak,jakzauważyłaJenniferJacksonPreece,ideasuwerenności
Bnadałaksiążętomdynastycznymwładzęprawnąicelemoralnepróbombudowa-
niapaństw”17.Podpióremautorów,takichjakJohnLockeczyThomasHobbes
doszłodoznaczącegoprzesunięcia.Właściwympodmiotemrządów,nazasadzie
przeniesieniamoralno-prawnegokonceptuwładzyzBfizycznejosobysuwerennego
władcynaterytorialnykonceptsuwerennegopaństwaizbiorowegosuwerena”18,
stawałsięlud.Efektemowegoprzeniesieniaokazałasięnowazasadaautorytetu
politycznego,dziękiktórejkoncepcjanaroduetnicznegomogłanabraćpierwszo-
planowegoznaczenia19.Bezpośredniąkonsekwencjąwynalezieniaideipowszechnej
suwerennościbyłozatempojawieniesięideologiinacjonalizmu,awięc–cytując
klasycznądefinicjęErnestaGellnera–zasadypolitycznej,Bktóragłosi,żejednostki
politycznepowinnypokrywaćsięzjednostkaminarodowościowymi”20.
Zmianazasadypolitycznejniedokonałasięjednakodrazu.Jakzauważył
CarlileAylmerMacartney:BLewiatanHobbesaniezawieraanijednegosłowa
wskazującegonajakąkolwiekniewłaściwośćwrządzeniuangielskiegokróla
walijskimilubirlandzkimipoddanymi”21.Wistocie,teoriasuwerennościmiała
potwierdzaćistniejącystanrzeczy(tzn.panowanieeuropejskichmonarchówna
13Tamże,ss.126-127.
14Tamże,s.127.
15J.Święch,dziełocytowane,ss.11-12.Por.też:M.Zadencka,dziełocytowane,s.131.
16Tamże,ss.124-125.
17J.J.Preece,Prawamniejszości,przeł.MałgorzataStolarska,Warszawa2007,s.174.
18J.Zadencka,dziełocytowane,s.14.
19J.J.Preece,dziełocytowane,s.176inastępne.
20E.Gellner,Narodyinacjonalizm,przeł.T.Hołówka,Warszawa2009,s.75.
21C.A.Macartney,NationalStatesandNationalMinorities,London1934,ss.38-39.Cytatza:J.J.
Preece,dziełocytowane,s.174.
6(4/2013)
