Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
kładzienacisknamożliwieszerokiewskazaniewzajemnychwpływów
ipowiązańpomiędzydziałaniamiczłonkówelityapozostałymielementami
systemu.Druganatomiastakcentujestrukturęsamejelity,rozumianejjakozbiór
jednostekodgrywającychwewnątrzelityróżneroleiprzyjmującychróżnorodne
postawywobecistniejącegoporządku,aprzeztokształtującychprocesypoli-
tyczneregularnieisubstancjalnie
4.Wykorzystaniewbadaniachempirycznych
obunarzędziteoretycznychpozwoliłonapodjęciewieloaspektowejanalizy
przedmiotubadańizabezpieczyłojeprzedzarzutemniekompletności.
BadaniadotyczyłyelityruchusocjalistycznegowPolsce,którejczłonków-
wyłącznienapodstawiekryteriumorganizacyjnego(formalnejprzynależności
dougrupowań)-określonowmonografiimianemsocjalistów.Przedmiotbadań
zostałustalonymetodądoborucelowegowtakisposób,bywybranidziałacze
tworzylinietylkoobrazgrupyprzywódczejpartiisocjalistycznejwokresiepo-
wojennym,alebylirównocześnieusytuowaniweliciewładzysystemupolitycz-
negoPRL-początkowopoprzezformalnywspółudziałwrządzeniu,anastępnie
dziękiprzynależnościdopowstałejw1948r.monopartii(PZPR).Dlategoteż,
dokonująckategoryzacji,ustalonoprzedewszystkimdwaschematyporównaw-
cze:pierwszystanowiłaelitaPPS(wlatach1944-1948),druginatomiast-elita
PZPR(wlatach1948-1957).Pozestawieniuskładówpersonalnychobustruktur
wewnątrzpartyjnychuzyskanoreprezentatywnegronosocjalistycznychdziała-
czy,pełniącychfunkcjeprzywódczewjednolitejpartiikomunistycznej,tworzą-
cychpodgrupęzintegrowanejideologicznieelitywładzy.Zdefiniowanieprzed-
miotubadańwtakisposóbbyłoceloweprzedewszystkimzewzględunafakt,że
wwarunkachistnieniatotalitarnegosystemuwładzywyłącznieelityPZPRde-
cydowałyozasadniczymkształciepolitykipaństwa.Szeregowychczłonków,
zgodniezzasadącentralizmudemokratycznego,pozbawionowpływunaproces
podejmowanianajważniejszychdecyzjipaństwowych.
Podejścietakiestworzyłoszerokiemożliwościanalizyfunkcjonowanialide-
rówPPS,nietylkojakoszefówaparatupartyjnego,aleteżjakopolityków
uczestniczącychwprocesiesprawowaniawładzy.Poprzezto,żezmianaformuły
ichuczestnictwawprocesiepolitycznymdokonałasięrównocześniezezmianą
kształtukomunistycznegosystemuwładzy(formowanegowlatach1944-1950),
możliwestałosięzbadanieorazporównanieroli,obszarówiformaktywności
socjalistówwróżnychfazachfunkcjonowaniasystemutotalitarnego.
4Regularnywpływnaprocespolitycznyoznacza,żejednostkanależącadoelitymożepo-
dejmowaćskutecznedziałaniawówczas,gdyewentualnedecyzjepolitycznepostrzegaprzez
pryzmatwłasnychinteresów.Wpływsubstancjalnyoznaczaingerencjęwprocespolitycznywten
sposób,żewprzypadkubrakupoparciazestronyelitlubichsprzeciwuwobecokreślonegoproce-
supolitycznegorezultatytegoprocesuwsprawachistotnych(zpunktuwidzeniainteresówczłon-
kówelity)byłybyinne.M.Burton,R.Gunther,J.Higley,Elityarozwójdemokracji[w:]Władza
ispołeczeństwo,red.J.Szczupaczyński,cz.1,Warszawa1995,s.18.
9
