Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
wnaczyniachkrwionośnych,atakżebakterie,niekojarzącichczynności(nazwany
zostałojcemmikrobiologii).Obserwacjeswojeopisywałwjęzykuholenderskim(nie
znałłaciny)wlistachprzesyłanychTowarzystwuKrólewskiemu(tłumaczylijeRégnier
deGraaforazHuygens).PublikowanojewuPhilosophicalTransacton”Towarzystwa
Królewskiego.Wciągu50latnapisał295listów(jeszczenałożuśmierciprosił
oprzesłaniedwóchznich).
ByłszanowanymobywatelemDelf,władzemiastamianowałygokuratoremdzieł
miejscowegomalarzaJanaVermeera.NapokazymikroskopoweLeeuwenhooka
przyjeżdżalikrólowieiksiążęta,międzyinnymiPiotrWielki,FryderykWielki,
JerzyII,AugustII,GrandDukeCosimoIIIzToskanii.Wwieku48latzostałprzyjęty
doTowarzystwaKrólewskiego(jakofullmemberinabsenta).
Współcześnibiografowie-historycynauki-nazwaliRobertaHooke’aiAntonavan
LeeuwenhookaGalileuszamibiologii.
Wielkimembriologiemholenderskim,obokLeeuwenhoekaiGraafa,byłprzyrod-
nikJanSwammerdam(1637-1680).Niezależnymaterialniedziękiojcu-bogate-
muaptekarzowi-całeżyciepoświęciłżmudnymobserwacjomembriologicznym.
Znanybyłzeswychznakomitychpublicznychwykładówzpokazamiobiektów
biologicznych.Wprowadziłpojęciebruzdkowanianapodstawiebruzdobserwo-
wanychwczasierozwojujajażaby.Opisyrozwojuzarodkowegoróżnychgatunków
zamieszczonewdzieleuBiblianaturae”jeszczedzisiajzadziwiająswąprecyzją.
Swammerdambyłtwórcąteoriirozwojuembriologicznego-preformacji.Teoria
preformacjizakładała,żewjajuznajdujesięzminiaturyzowanyosobnik,zawiera-
jącyjużwszystkienarządy,ajegorozwójpoleganaichwzroście.Szwajcarskifilo-
zofiprzyrodnikCharlesBonnet(1720-1793)twierdził,żezarodekzawiera
wsobienastępnyzarodek.PodobnieSwammerdammawiał,żeczerwieowadów
towpełniupostaciowanemałeowady,którepoutraciebłonyotaczającejprzyj-
mująformędojrzałą.Preformiścidzielilisięnaowistów,którzyzakładali,żezaro-
dekjestpreformowanywjaju(złac.ovum-jajo),inaanimalkulistów,lokalizujących
miniaturowyorganizmwplemniku.Plemnikinazywanowówczastakżezwierząt-
kaminasiennymi(złac.animaculum-zwierzątko).NicolasHartsoeker(1656-1725)
twierdził,żezabłonkąpokrywającągłówkęplemnikaukrytyjestminiaturowy
człowiek(homunculus),któregohipotetycznyobrazprzedstawiłnaznanymrysun-
ku(rycina1-5).
Poglądypreformistówobalił26-letniCasparFriedrichWolf(1734-1794),jeden
znajwiększychembriologówniemieckich.Byłonprofesoremanatomiiifizjologii
wSt.Petersburgu.Napodstawieobserwacjizarodkaptakasformułowałteorię
rozwojuembrionalnego,nazwanąepigenezą.Udowodnił,żezarodekniejestzmi-
niaturyzowanymorganizmem,leczpowstajestopniowo,zwarstwowoułożonego
materiału,aoddziaływanieczynnikówzewnętrznych(epigenetycznych)przyczynia
siędojegoprzekształceniaiwzrostu.Spórmiędzyzwolennikamiteoriiepigenezy
apreformistamiostateczniezakończyłw1775rokuLazzaroSpallanzani(1729-1799),
którystwierdził,żeudlapowstanianowegoorganizmuniezbędnesązarównoko-
mórkajajowa,jakiplemnik”.ChristanPanderw1817rokupotwierdziłobserwacje
9
