Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
zdaniemcharakterystycznewłasnościżnychrodzajówemocjonalnejintencjo-
nalnościorazwzajemnainterakcjawrzeczywistychepizodachtychżnychro-
dzajówprocesówemocjonalnych
87.
JakSolomonodpowiadanazgłoszonepowyżejobiekcjewobecpojmowania
emocjijakonaturalnegorodzaju?żnorodnośćemocjiiznaczneżnicepo-
międzynietylkożnymiichrodzajami(np.pomiędzyemocjągniewuiemocją
miłości),aletakżewramachjednegorodzajuemocji(np.strachu)traktujeon
jakocoś,czemutrudnozaprzeczyć.Niektóreemocjetoprzelotneepizody,inne
zaśmajątendencjedobyciadługotrwałymidoświadczeniamizwielomafazami
izawiłościami.Podczasgdywiększośćemocjicharakteryzujesięinteligencją,
przenikliwościąidostrojeniemdoświata,sąitakie,któreobejmująminimalną
uwagęnaswoimobiekcie(jeśliwogólejestjakiś
88),minimalnąrozwagęwob-
jawiającymjezachowaniuibędącegłównieneuromięśniowąreakcją,jaknp.
panikaczywściekłość,któreSolomonuważazawariantyemocjistrachu.Inną
zmiennąjestto,żepewneemocjeprzeobrażająsięwnastroje,aniektórenastroje
zmieniająsięwemocje.Wtejsytuacjinieuchronniestajemyprzedpytaniem,
czymożemymówićojakimkolwiekpojedynczymzjawisku,któremożebyć
wyraźnieokreśloneprzezterminnemocja”?Innymisłowy:nCzyjestjakakol-
by,wjakieorganizmradzisobiezzadaniamistawianymiprzednimprzezśrodowisko(emocja
jakoreakcjagłówniebądźjedynieoznaczeniuadaptacyjnymdozewnętrznegośrodowiska).
Jednakczymśżnymjestdążeniedozapewnieniasobieniezbędnejfizycznejprzestrzeni
względnieochronawłasnejosobyprzedzewnętrznymzagrożeniem(gniewspowodowany
szturchnięciemrealizującypodstawowąpotrzebę)odniezgodyna(byćmożekonieczne)zrewi-
dowanieświadomieobranychcelów(gniewzpowodunegatywnejrecenzji).Wykładającto
samoinaczej:gniewniskopoziomowy(iemocjeniskopoziomowewogólejakostanowiącena-
sząewolucyjnąspuściznę)jestskutkiemnierefleksyjnej,zawszeobecnejuwagi(bądźzaintere-
sowania)skoncentrowanejnazaspokojeniupodstawychpotrzeb.Natomiastwysokopoziomowy
gniew(igeneralniezłożonekognitywneemocje)jestreakcjąskoncentrowanąnatym,coświa-
domie(chociażniekonieczniewsposóbwolny,tzn.beznaciskuwpływukultury),uznającza
wartość,postanowionochronićlubzdobyć.
87Zob.P.E.Griffiths,IsEmotionaNaturalKind?,s.248.
88Solomonmatunamyśliodkryciawneurofizjologii,któredowodzą,żejedyniedzięki
stymulacjikonkretnychpołączeńwmózgumożnawywołaćnp.wściekłośćuzwierząt,zatem
obiektjestniepotrzebny,atymbardziejsąd.Nieznaczytojednak,żesamSolomonuważa,iż
emocjamożeniemiećobiektu.Jakwskazujewewcześniejszymswoimtekście(OnthePassivity
ofthePassions[w:]R.C.Solomon,NotPassion’sSlave,OxfordUniversityPress,Oxford;New
York2003,s.214–215),notabeneanalizującwściekłośćipanikę(tyle,żeludzką),optujezaod-
żnieniemneurologicznychsyndromówemocjiodemocjijakopsychologiczniezłożonegoproce-
su.Podkreślatam,żeemocjazawszewiążesięzrozpoznaniemswegointencjonalnegoobiektu,
azatemwymagaosądu.Niewydajesię,bySolomonporzuciłtenpogląd.Świadczyotymchoćby
to,żetakżewswojejostatniejksiążceTruetoOurFeelingspisze,żenaniuczucie,anifizjolo-
gicznareakcjanieliczysięjakoemocja,jeśliniemawłasnościintencjonalności”(R.C.Solomon,
TruetoOurFeelings,s.205).
34