Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.WSTĘP
1.1.Sformułowanieproblemubadawczego
1.1.1.Poznanienaukowejakoszczególnyprzypadekpoznania
„Poznanie”topojęciewieloznaczne.Najogólniej,terminemtymokreślasię
„zdobywaniewiadomościoczymś”czy„zrozumienieczegośwwynikuobserwacji
lubbezpośredniegodoświadczenia”,„zawieranieznajomościzkimś”bądź„nale-
żyteocenianiekogoś”(Słownikjęzykapolskiego,2015).Jednymzesposobów
pojmowaniaterminu„poznanie”przezfilozofięjestinterpretacjaJ.Woleńskiego
(Woleński,2005).Pojęciemtymokreślaówautorwzajemneoddziaływaniezacho-
dzącemiędzypodmiotemiprzedmiotempoznania,przyczymtermintenodnosido
poznanialudzkiegoicharakteruparadygmatycznego
1
.JanWoleńskizwracauwagę
naniedokonany(„poznawać”)lubdokonany(„poznać”)charakterstosunkupo-
znawczego.Choćpoznanieniejestmożliwebezuprzedniegopoznawania,tojed-
nakniezawszepoznawaniekończysiępoznaniem.„Jeślipowiadamy,że(S)po-
znał(O),znaczyto,żepodmiotuzyskałpewnąwiedzęotym,copoznawał,
tj.oprzedmiociepoznania”(Woleński,2005).Konsekwencjątakiegostanurzeczy
jestrozróżnienieczynnościiwytworówpoznawczych.„Czynnościiwytworymo-
gąbyćfizyczne(biegać,bieg),psychiczne(myślenie,myśl)lubpsychofizyczne
(rzeźbić,rzeźba).Wytworymogąbyćtrwałe(trwająpoustaniukreującejjeczyn-
ności)jakrzeźbalubnietrwałe(znikająpoustaniustosownejczynności)jakmyśl”
(Woleński,2005).Wszystkotopozwalanaodróżnieniepoznaniajakoczynności
ipoznaniajakowytworu,czyliwiedzy.„Wiedzaskładasięzezdań,natomiastpo-
znawanieodbywasiędrogąaktówrozmaitegorodzaju”(Woleński,2005).Ostatecz-
nie,wedługWoleńskiego,„pełnyopisstosunkupoznawczegowymagauwzględnienia
podmiotupoznania,aktupoznawczego,przedmiotutegoaktuiwytworubędącego
jegotreścią,przyczymwiedza,czylipoznaniejakowytwór,jestzawszejakimś
zbioremzdań.Uwzględnienieprzedmiotustosunkupoznawczegoautomatycznie
przesądza,żepoznaniejakoaktmacharakterintencjonalny”(Woleński,2005).
Szczególnymprzypadkiemludzkiegopoznaniajestpoznanienaukowe.Taod-
rębnośćzaznaczasięzarównowwytwórczym,jakiczynnościowymsposobiejego
pojmowania.Waspekciewytwórczymowąosobliwościąjestnauka–pewna
szczególnaformawiedzy.Waspekcieczynnościowymtąosobliwościąsączynno-
1
Przez„paradygmat”rozumiesięwtymwypadku„przyjętysposóbwidzeniarzeczywi-
stościwdanejdziedzinie,doktrynieitp.”(Słownikjęzykapolskiego,2015).
