Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
18
2.Odniesieniametodologiczneergonomii–ogólne
czy„koncepcjapostulująca»uhistorycznienie«filozofiinaukiczyteż»ufilozoficz-
nienie«jejhistorii”.
PojęcieprawdyjestdlaT.S.Kuhnazbędnewodniesieniudowiedzynaukowej.
Uważajezazwodnicze.Prowadząc„domyśleniaonaucejakoodziałalnościzmie-
rzającejdodomniemanegocelu,pełnegoobiektywnieprawdziwegoobrazuprzy-
rody,uniemożliwiazrozumieniehistoriiprzyrodoznawstwa”.Termin„prawda”ma
zastosowaniewewnątrzteoretyczne,„aleniemasensuoteoriijakoocałościmó-
wić,żejestprawdziwaalbofałszywa”(Sady2000b).
Działalnością,której,zdaniemKuhna,większośćuczonychpoświęcaprawieca-
łyswójczas,jesttzw.naukainstytucjonalna.Terminutegoużywaautordla„ozna-
czeniabadańwyrastającychzjednegolubszeregutakichosiągnięćnaukowych
przeszłości,którychdanaspołecznośćuczonychaktualnieakceptujeitraktujejako
fundamentswejdalszejpraktyki”(Kuhn,1968,s.26).„Rozwiązanieproblemu,
wramachbadańinstytucjonalnych,poleganaosiągnięciuprzewidywalnegowyni-
kuwnowysposóbiwymagarozwiązaniaszereguskomplikowanychłamigłówek
matematycznych,teoretycznychiinstrumentalnych”(Kuhn,1968,s.52).Sukces
wtymzakresiejestświadectwemkompetencjiuczonego,stądpragnienierozwią-
zaniatakichłamigłówekjestzasadniczymczynnikiemskłaniającymgodopodejmo-
waniatychproblemów(Kuhn,1968,s.52).ŁamigłówkatodlaKuhna„specjalny
rodzajproblemu”,służącyjakomiernikpomysłowościibiegłościwrozwiązywa-
niu.Owartościłamigłówkiniedecydujedoniosłośćczyosobliwośćjejwyniku,
leczsamoistnienierozwiązania.Takwięc„problemynaukiinstytucjonalnejsą
łamigłówkamiwewskazanymwyżejsensie”,rozwiązywaniezaśłamigłówekce-
lemnaukiinstytucjonalnej(Kuhn,1968,s.54).Jednostkazaangażowanawbadania
naukiinstytucjonalnejniemalnigdyniekierujesiępragnieniemodkrycianowych
obszarów,wskazaniaporządkuczypotwierdzeniaprzyjmowanychoddawnapo-
glądów.„Zchwilą,gdyzaangażowanajestjużwbadania,motywacjajejpostępo-
waniastajesięinna.Jestniąprzekonanie,żejeślitylkozdobędziedośćumiejętno-
ści,rozwiązaćzdołałamigłówki,którychniktdotądnierozwiązał,aconajmniej
nierozwiązałtakdobrze”(Kuhn,1968,s.54).ThomasS.Kuhnuważa,że„wiele
najtęższychumysłównaukowychpoświęcałocałąswązawodowąuwagęposzuki-
waniutegorodzajułamigłówek.Wwiększościprzypadkówwszystkieszczególne
dziedzinyspecjalizacjiniestwarzajążadnychinnychmożliwościprócztejwłaśnie,
przezcobynajmniejniestająsięmniejfascynującedlaosóbotegorodzajuskłon-
nościach.
Prawdajestpojęciemniejednoznacznym.Współczesnedefinicjeprawdymożna
podzielićnadwiegrupy.Pierwsza,klasyczna,głosi,„żeprawdamyślipoleganajej
zgodnościzrzeczywistością”(Ajdukiewicz,2003,s.19,26).Druga,nieklasyczna,
głosi,żeprawdamyślipoleganaczymśinnymniżzgodnośćzrzeczywistością.
„Zdaniejestprawdziwewtedyitylkowtedy,gdymożnauprawomocnićjegoak-
ceptację”,przyczymdopuszczasięróżnewarunkitejakceptowalności.Donajczę-
ściejstosowanychokreśleńtakpojmowanegopojęcieprawdynależądefinicjeko-
herencyjnaipragmatyczna.Pierwszaznich„definiujeprawdęjakozgodnośćmyśli
