Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
„Sólziemi”,czylitęsknotadoeposu
19
sobieduchaobcejkultury,orazzterminemntotalność”,rozwijanymnastępnie
przezLukácsa.Toświat,wktórymwystępujejedentylkontranscendental-
nypunktorientacyjny”,jednaobiektywniedanaprawda,któranierodzisię
wdialoguiobywasiębezsokratejskiejnakuszerki”.Stądbierzesiętakzniko-
maliczbadialogówweposie,którepełniąnaogółfunkcjęsprawozdawczą,
niestająsięnatomiastarenąsporówświatopoglądowych,nieobjawiająducha
interlokutorów.
Wszyscyprzywoływaniprzezemniemyślicielekoncentrująsięwokółprob-
lematykirozwojueposu.Wskazująnaprzemianywjegoobrębieidokonujący
sięnaprzestrzenidziejówprocesdekadencjigatunku.Hegel,któryuznawał
epopejęzaformęwciążżywą,choćumierającą,nietraktowałjeszczepowieści
jakojejnastępcywłańcuchuformliterackich.RomantodlaHeglannowoczes-
naepopejamieszczańska”,doktórejmiałdośćprotekcjonalnystosunek32.Roz-
strzygnięciadokonałnatomiastLukács,któryprzeistaczaniesięeposunazwał
nupowieściowieniem”,azaspadkobiercęgatunkuuznałwłaśniepowieść.
Etospowieści
Etosempowieścijestposzukiwanieetosu.Rozpadłasięotopierwotna
ntotalnośćświata”,pojawiłasięobcość–podmiotstałsięsamdlasiebieprzeja-
wem,przedmiotem.FormułujetocelnieLukács:
Powieśćjestepopejąepoki,wktórejniemajużbezpośredniodanej,spontanicznejtotal-
nościżycia,wktórejimmanentnaobecnośćsensuwżyciustałasięproblemem,alektóra
nadalzwróconajestkutotalności33.
Powieśćtoepopejaàrebours.Spróbujęwyodrębnićjejkonstytutywnecechy,
rysyantytetyczne.Światpowieściniemagranic.Bohaterowiesąweńnwrzuce-
ni”.Bezwzględunato,czyakcjarozgrywasięwokresiewspółczesnymauto-
rowiczyteżwprzeszłości,zpunktuwidzeniaformalnegopowieśćprezentuje
teraźniejszośćwjejstawaniusię.
Wartousytuowaćpowieśćwkontekścierozwojuducha.Jejaprioryczna
formawykształciłasięjakorezultatnarodzinświadomości,którapozwalana
wyodrębnieniepodmiotuspośródtego,coinne.Bachtin,spoglądającynato
zagadnieniehistorycznie,powiada,żetenmomentto:nprzejścieodsytuacji
społecznejzamkniętegoinieświadomego,napołypatriarchalnegobytowa-
32H.Markiewicz,Teoriepowieścizagranicą,Warszawa1992,s.123.
33G.Lukács,dz.cyt.,s.48.
