Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
WPROWADZENIE
wykonujeonoczęstonietylkozmocyprawapracyiumowyzpracodawcą,
lecztakżedziękidemokratycznemuprzyzwoleniuikredytowizaufaniaze
stronywyborców.Zagadnieniumandatuspołecznego,odpowiedzialności
irozliczaniuzdziałalnościpaństwowejipublicznejpoświęconoobszerną
literaturę;objętośćniniejszegotomuniepozwalanazreferowanietych
zagadnień.Musimysięograniczyćdoelementarnychwskazówektakże
przydefinicjidziałaniapraktycznego,doktóregoprzynależynieporów-
naniewięcejelementówniżdodziałaniacelowo-racjonalnegolubjeszcze
prostszejjegoformy,tj.działanialitylkocelowego,spotykanegorównież
wświeciezwierząt.Zwierzęta-nawetteewolucyjnienajwyżejrozwi-
nięte-kierująsięzapewneUwiedzą”instynktownąipozarefleksyj
(którąpsychologianazywaUcichąwiedzą”),jednakniezdolneuczest-
niczyćwmoralnejUgrzejęzykowej”5,którejpodstawowymelementem
jestapelowaniedoludzkiejkognicji,atakżewyższychuczućmoralnych
zapośrednictwemwyrażeńnormatywnych,wtymzwłaszczasądówpo-
winnościowych.Jednakżedowłaściwegopostępowaniaibudowaniaade-
kwatnychsądówmoralnychmotywujączłowiekanietylkoregułypraw-
ne,instytucjonalnyrygorimoralnaperswazja,lecztakżedoświadczenia
iwrażliwośćwyniesionazżywegouczestniczeniawsytuacjach,które
-zuwaginaichładunekmoralny(nazwijmygomoralnąwartościowością)
-wzywajądodziałaniaizajęciamoralnegostanowiska,atakżepoddają
nieustannejpróbiesłusznościrazobraneprzeznaskryteriamoralne.
Przedstawicieleetykidyskursu,etykisytuacyjnej,psychologiimoral-
nejipsychologiidemokracji(wtymprzywoływaniwtejpracyDieter
BirnbacheriGeorgLind)zgodniezwracająuwagę,żerównieżwolnaod
perswazjiiapelacjirefleksjaiwymianaargumentów,pozwalającapoznać
możliwiewieleaspektówsytuacjimoralnej(wtymkorzyściistraty,do-
tykającekażdegozjejaktorów),znaczącopodnoszązdolnośćmoralnego
sądzeniaiszacowaniamoralnejwagiargumentówwłasnychicudzych.
NawiązującdowyrażeniaUmoralnawartościowość”czywogólewar-
tość,przyjmujemywtymmiejscuzasadęaksjologicznejneutralnościdys-
kursu,mimożejestonatrudnadoutrzymania,ponieważsądyteorety-
cznezawierająimplicitewieleelementów,którewsposóbniezamierzony
sugerująstanowiskoautora.Wartościmoralnychniepotrzebanamjednak
wtymmiejscuanilansować,anikreować:wspołeczeństwiedemokratycz-
nymsferatawypełnionajestpobrzegi;mimotoludzieczęstoodnoszą
5Zob.D.Birnbacher,AnalytischeEinführungindieEthik,WalterdeGruyter,Berlin-NewYork
2003,s.17in.
17