Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
E.Nowak,K.M.Cern,Ethoswżyciupublicznym,Warszawa2008
ISBN978-83-01-15402-8,©byWNPWN2008
Przestrzeńistrukturażyciapublicznego
realizacjatejżewolnościbędziesięopieraćna„suwerennejrówności”,
przejawiającejsięzrazuwinterpersonalnejrelacjiwzajemnego„uznania”
jednostekzaistotyrozumne,adalej–w„obiektywnym”ipowszechnie
ważnymwyrazietejspołecznejakceptacjiirównoprawności,jakimjest
publicznyładprawny.„Bądźosobąiuznawajinnychjakoosoby”,po-
wiadaHegelwZasadachfilozofiiprawa,podsumowująccałąrozwiniętą
przezfilozofiędialektykęnowoczesnegospołeczeństwa,zmierzającego
kudemokracjimocąwłasnej,wewnętrznejdynamiki.Jednakże,równość
suwerennaoznacza„równośćpodwzględemsuwerenności,aniepo
prostuabsolutnerównouprawnienie.Suwerennarównośćjestbowiem
równościąwobecprawa,niezaśrównościąwprawach”2,któresąróżne
zewzględunazróżnicowaneatrybutyosoboweirole,jakiepełnimy
wspołeczeństwie.
Jakwidzimy,politycznawolność,równośćisprawiedliwośćtopojęcia
wzajemniepowiązane:będzieonichjeszczemowawróżnychkontekstach
ludzkiejpraktyki,nietylkowznaczeniufundatorskimdlademokracjijako
takiej.Wkulturzepolitycznejniedbającejosprawiedliwość,ajedynie
opraworządność,najuczciwszanawetjednostkaniemawiększychszans
naprzetrwanieirealizacjęswychcelów,interesów,aprzedewszystkim:
wartościmoralnych.Wustrojulegitymującymczyjekolwiekzniewolenie,
gdziewolnośćjednychuciskawolnośćdrugich,niktniejestprawdziwie
wolny.Istniejeprostazależnośćmiędzyładempublicznym,sankcjonują-
cymnadużyciawtejmaterii,apublicznąobraząidemoralizacjąobywa-
teli:tambowiem,gdziewmajestacieprawa,państwowegourzęduipub-
licznejinstytucjitolerujesiębezprawie,dyskryminacjęiwerbalną(tym
niemniej:irracjonalną)przemoc,trudnoliczyćnarozwójumiejętności
demokratycznychicnótobywatelskich.Zdegenerowanyethospublicz-
nyzwalnianiejakoobywateliznależytychdziałańipostaw,upośledzając
jednocześniezdolnośćmoralnegosądzenia,atymsamym:możliwość
uleczeniategostanurzeczywsposóbdemokratyczny.Niekiedyjednak
ethosobywatelskirozwijasięwopozycjidoantyobywatelskiegoładu;tak
sięstałowPolsceprzedrokiem1989.Obywatelskiemęstwowieluludzi
doprowadziłodopowtórnegoaktupolitycznegosamookreśleniacałego
suwerena(resp.ludu).Przekształciłoonozniewoloną,wpoważnymstop-
niuzdeprawowaną–aleprzedewszystkimpozbawionąpodstawowych
prawiwycieńczonąmoralniemasęludzkąwspołeczeństwoobywatel-
2F.A:vonHeydte,VomHeiligenReichzurgeheiltenVolkssouveränität,w:H.Kurz(red.),Volkssou-
46
veränitätundStaatssouveränität,WissenschaftlichenBuchgesellschaft,Darmstadt1970,s.359.
