Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
E.Nowak,K.M.Cern,Ethoswżyciupublicznym,Warszawa2008
ISBN978-83-01-15402-8,©byWNPWN2008
WPROWADZENIE
oneswedostojeństwo,„przekładane”narozmaitedobranaturalne,
podlegającczęstoideologizacji,technicznejinstrumentalizacjiipartyku-
laryzacji.„Godnośćludzkiejosoby”powinnabyćintuicyjnie(tj.niezależ-
nieodpoziomudyskursywnegopoznania)jasnadlawszystkichludzkich
istot:takjednakniejest.Zjawiskotodowodzi,żewzględneiniezawsze
autentycznewstosunkudoinnych„ludzkieoblicze”kulturyzachodniej,
zbrojnejwprawaczłowieka,pojęciegodności,wzajemnegouznaniajed-
nostek,tolerancji,sprawiedliwości,wolnościsumieniaisłowapozostaje
bezsilnewobecfundamentalistycznych,bezkompromisowychroszczeń
innychkultur.PomimowysiłkówMoore’awartościokazująsiębyćprzed-
miotemnietylepoznania,ilewyznania17.
3.Dobro:jakieiczyje?
Przekonaniairoszczeniaodnoszącesiędo„dobra”dziśtakzróżni-
cowane,żepojęciategoniepotrafiłabynawetwprzybliżeniuokreślić
żadna,choćbynajbardziejdemokratycznaustawa.Jużtylkonieliczniufają
wistnieniedobrajednegoi„samegowsobie”,upatrującjewAbsolucie,
Boguczyjakiejświecznejzasadzie.KataklizmymoralneXXw.uczuliły
nastakżenawiaręwmoralnypostęp,któryzarównowprzypadkuludz-
kości,jakipojedynczejkulturyczyzgołaindwiduumniejestniczym
pewnymanitymbardziejnieodwracalnym,aczkolwiek,jakpowiedział
kiedyśLawrenceKohlberg:wzasadziekażdyczłowiekzdolnyjestbyć
istotąmoralną.Dobropozostajeobiektemnieurzeczywistnionychtęsknot
nawetdlaludzizpozoruzdemoralizowanych.Anioni,anicałareszta
społeczeństwaniezatraciliprzytymzdolnościodróżnianiadobraodzła,
aniteżokreślaniawłasnychpriorytetówzewzględunato,codlanich
lepsze,acogorsze.Ludzie,którychdeficytywychowawczeisocjalizacyj-
nedoprowadziłynaskrajspołecznegoupadku,posiadajączęsto„idealne
Ja”iwstanietrafnierozpoznaćwartościizasady,zktórymichcieliby
sięutożsamiać.Wieluznaszwykleniezdajesobiesprawy,żedokonu-
jewyborówradykalniewaloryzującychizgołaetycznych:„wolimyoto
caeterisparibusraczejżyćniżumrzeć,przedkładamyinteligencję
nadgłupotę,urodęnadbrzydotę,dobrobytnadniedostatek,awolność
nadniewolę”18.Jaksięzdaje,cierpimynietylenaniedosytwartościmo-
ralnych,ilenaniezdolnośćzwiązaniasięzniminastałe:wyrazemtego
17Por.G.Radbruch,Rechtsphilosophie,§1,C.F
.MüllerVerlag,Heidelberg2003.
18Forschner,Güter,w:Höffe(red.),LexikonderEthik,s.120.
25