Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Normatywnypotencjałideficytspołeczeństwademokratycznego
jestsakralizacjarozmaitychinnychwartościidobrodziejstwdoczesnych,
azwłaszczaszybkienudzeniesięnimiiwyczerpaniezadowolenia,jakie
dajeichposiadanielubobcowanieznimi.
Inaczejmająsięsprawyzezłem,którenajchętniejUzdeponowaliby-
śmy”wjakiejśhipostaziepozanaszymświatem,oczyszczająctymsamym
własnesumienie:półwiekutemuJungzinterpretowałwtensposób
upodobanie,zjakimludzienapawająsiędoniesieniamiozbrodniach:
odczuwająoniulgę,żesprawcamiwystępkówsąinni.Rozmyciepoję-
ciadobra,niezdolnośćdojegosamodzielnegozdefiniowaniapookresie,
gdysystemwładzyabsolutnejczyniłtozanas,topowody,dlaktórych
ludzieposzukująautorytetów(utrwalająclubpotęgującwtensposób
własnąmoralnąpasywność):natomiastantyautorytetypotwierdzaćmają
ichniewinność.Sytuacjatamożebyćdogodnympunktemnawiązania
komunikacjizinnymi,aczkolwiekUpowtarzam-piszeMarquard-że
tym,cojestdlanaswszystkich,nowoczesnych,mękąitorturą,niejest
samotność,leczutraconazdolnośćżyciasamemuzesobą,zapoznanie
tejsztuki,jakąjestpozytywnedoświadczeniesamotności”19.Doświad-
czenieto-mimowszelkichswychzalet-niestwarzajednakokazjiani
dokształtowania,anidourzeczywistnianiaumiejętnościmoralno-demo-
kratycznych:potrzebująoneinterakcji,aczęstotakżeszerszej,społecz-
nejizgołapublicznejprzestrzeni,gdziewystępujenajlepszastymulacja
gwoliautonomicznegosądumoralnegoitakiegożpostępowania.Tutaj
teżowekompetencjezdziałaćmogąwieledobrego:przykładamitakich
dóbrsą:powszechnebezpieczeństwoipokój,sprawiedliwe,ułatwiające
życieprawa,politykaspołecznaiopiekasocjalna,profilaktykaiterapia
groźnychchoróbipandemii,przygotowującydożyciawdemokracjisy-
stemoświatowy,ogólnydobrobytiwzrostaktywnościwłasnejjednostek.
Podejmującwieleztychzagadnień,autorkininiejszejpracybędąwięc
implicitetraktowaćoszeregudóbr,stanowiącychwarunekprzetrwania
demokratycznegospołeczeństwa:jednakpunktemciężkościtejrefleksji
pozostanieproblemnormatywnejregulacjidziałań,zakorzenionejwzasa-
dachiprocedurachdemokratycznych.
26
19O.Marquard,SkepsisundZustimmung,Reclam,Stuttgart1994,s.120.
