Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
18
1.Indywidualneuwarunkowaniazachowańetycznychwpracy
3.Moralnośćharmoniiinterpersonalnej,nastawienienaładinterpersonal-
ny—osobakierujesiętym,comyśląludzie,naprzykładwspółpracowni-
cylubinneosobyznaczące,orazwyobrażeniaminatematprzepisówroli
(Ddobrykolega”,Dzdolnypodwładny”,Dambitnypracownik”).
4.Moralnośćspołecznegoprawa,nastawienienaładiporządek—czło-
wiekstosujesiędotego,conakazująautorytety
,obowiązującewspo-
łeczeństwiereguły
,wtymspołeczne,zewnętrznenormypostępowania,
przepisyprawneinakazyreligii;ważnesątakżeludzkiezobowiązania,
pomyślnośćspołeczeństwa,grupy
,doktórejczłowieknależylubinstytu-
cji,narzeczktórejpracuje.
5.Moralnośćumowyspołecznej—osobamaświadomość,żenormysąrela-
tywneizależąodgrupy
,doktórejprzynależy;kierujesięnormamiprzyję-
tymiiuznawanymiprzezspołeczeństwo,wktórymżyje,lubzespółwspół-
pracowników,zktórymisiękontaktuje;starasięzabiegaćopewneogólne
icenionewartości,takiejakżycie,wolność,sprawiedliwośćspołeczna,
prawainnychludziorazwiarawsłusznośćwalkiodobrospołeczne.
6.Moralnośćzinternalizowanychprzezjednostkęuniwersalnychzasad
etycznych—dlaczłowiekaważnestająsięwartościzgodnezjegowłas-
nymsumieniem,przyjęteprzezniegosamegouniwersalne,powszechne
zasady
,zasadyetyczneuznanezaautonomiczne.
ZdaniemKohlberga,normymoralnesąuniwersalne.Uniwersalizm
moralnypoleganaobecnościtychsamychzasadisądówmoralnychna
całymświecie.Odnosisięontakżedoprzekonaniaautora,żerozwójmo-
ralnyczłowiekawewszystkichkulturachprzebiegawpodobnysposób.
WteoriitejwidocznyjestwyraźnywpływfilozofiiKanta—jegoimpe-
ratywkategoryczny:DPostępujtylkowedletakiejmaksymy,codoktórej
chcesz,abystałasiępowszechnymprawem”(KANt,1953,s.50),stanowi
odzwierciedlenienajwyższegostadiumicelurozwojumoralnego.Według
teoriiKohlbergaludziróżnitemporozwojuorazosiągniętypoziomrozu-
mowaniamoralnego.WswoichbadaniachwykorzystywałonSkalęSądów
Moralnych,zawierającąopisdziewięciudylematówmoralnychiuwzględ-
niającądwadzieściapięćpodstawowychwartościetycznych.
Badaniarozwojumoralnegowróżnychkulturachwskazująnauniwer-
salizmpoziomuprzedkonwencjonalnegoikonwencjonalnego,stadiówod
1.do4.Osiągalijebadaniwróżnychgrupachwiekowych.Wątpliwości
budzinatomiastuniwersalizmpoziomówpostkonwencjonalnych,szcze-
gólniestadium5.,którewwielubadaniachczęstosięniepojawia,niejest
wogólerejestrowane.Stadium6.niedoczekałosięopracowaniawpod-
ręcznikuocenyKohlberga(COLbyetal.,1987;CZyŻOWSKA,2008).Według
wieluautorówstadiapostkonwencjonalnesąbardzorzadkoosiągane,
większośćdorosłychosiągatylkokonwencjonalnypoziomrozwoju,co
potwierdzająrównieżbadaniapolskie(NIeMCZyŃSKIetal.,1988).Tłuma-
