Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
24
1.Indywidualneuwarunkowaniazachowańetycznychwpracy
Wewnętrznesankcjestanowiąprzeciwwagęwewnętrznychnagród—
dumyizadowoleniazsiebie—wsytuacjach,wktórychosobazachowasię
zgodniezwłasnymistandardami.Abyichuniknąćiniedoświadczaćnega-
tywnychkonsekwencjiwynikającychzniezgodnościzachowaniasięzza-
sadamiważnymidlajednostki,moralnesankcjezostająDodcięte”:wspo-
mnianaautocenzurazostajewyłączonawprocesiemoralnegoodcinania
się.Mechanizmtenzwalniajednostkęzpoczuciawiny,wstyduiinnych
stanówwewnętrznych,normalnietowarzyszącychsytuacjomprzekrocze-
niaczypogwałceniawłasnychnorm.
BANdUrA(1986)mówiotrzechrodzajachmechanizmówmoralnego
odcinaniasię.Sąto:
1.Usprawiedliwianiemoralne—poznawczemechanizmyzwiązanezinter-
pretacjązachowania(stosowanieeufemizmów,dokonywanieporównań
korzystnychdlasiebie);jakpodkreślaBANdUrA(1999),ludziezachowują
sięznaczniebardziejagresywniewobecinnych,kiedyichdziałanianiesą
nazwaneagresją,leczsąopatrzoneuszlachetniającymiinadającymiim
senshasłami.
2.Umniejszaniekonsekwencjidoświadczanychprzezofiaręiminimalizo-
waniewłasnejroliczysprawstwawsytuacjach,którychskutkiembyła
czyjaśkrzywda(zniekształcanielubignorowaniekonsekwencji,jakiepo-
niosłaofiara,przeniesienieodpowiedzialnościlubjejrozproszenie).
3.Koncentracjananegatywnychcechachofiary(przedmiotowetraktowa-
nieofiary
,atrybucjawiny—przerzucaniewinynaofiarę).
Większośćprzeprowadzonychdotejporybadańnadmechanizma-
mimoralnegoodcinaniasiędotyczydzieciimłodzieży(BANdUrAetal.,
1996),atakżezaangażowaniawdziałaniamilitarne(AqUINOetal.,2007),
jednakbadaczezachowańorganizacyjnychtakżeinteresująsiętymproce-
sem.ASHFOrtHiANANd(2003)orazANANd,ASHFOrtHiJOSHI(2005)opi-
sujązjawiskatowarzyszącekreowaniuetycznegoautoportretuprzezosoby,
któreulegająkorupcji.Ludziecimajątendencjędowypieraniategofaktu,
donieprzyznawaniasięprzedsamymsobą,żebiorąłapówki,ipostrzega-
niasiebiejakonieprzekupnych.Osiagajątonaprzykładdziękistosowaniu
eufemistycznychokreśleń,którepomagająwypieraćmyślioichwłasnym
niemoralnympostępowaniu.BeUiBUCKLey(2004)opisująsposoby,jakie
stosującharyzmatyczniliderzy,wpływającnaspostrzeganieichzachowania
przezpodwładnychwtakisposób,bybyłoonomoralnieuzasadnione.TeN-
brUNSeLiMeSSICK(2004)twierdzą,żeludzieoszukująsamisiebieprzeznie-
dopuszczaniemyślioetycznychaspektachproblemów,zjakimisięzetknęli.
Bandurauważamoralneodcinaniesięzaproces,któryzachodzi,za-
nimdojdziedozłamanianormmoralnych.Wielutraktujegojednakjako
sposóbnabudowaniemoralnychuzasadnieńwłasnegopostępowania,ja-
kiemająmiejscepost-hoc,pozaistnieniusytuacji,którazagrażapozytyw-
