Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Kosmologicznywymiarsamorealizacji
21
byćźródłemwartościiniemożestanowićjedynegofundamentusensu,bojest
tofundamentchwiejny.Tosamodotyczyspołeczeństwaorazkulturyludzkiej.
Musitorodzićpotrzebęuznaniawyższego,naturalnegoporządku,wramachktó-
regoludziemogąrozwijaćswojąkulturę.Wramachtegoporządkuukształtowały
siępewnetrwałewłaściwościgatunkuHomosapiens,którestanowiąbazęcałego
rozwojuludzkości.
Człowiek,jakoelementszerszegosystemu,możeznaleźćzadomowienie
wświecie.Jakgłosizasadaantropiczna,zachodzącewewszechświecieodpocząt-
kuprocesyprzyczyniłysiędopowstaniażyciailudzi.nRazemzobłokamikos-
micznymi,gwiazdami,kamieniamiiżabami,wrazzewszystkim,coistnieje,
uczestniczymywwielkimruchuorganizacjimaterii.Niejesteśmywcaleobcy
weWszechświecie.Bierzemyudziałwprzygodzie,którarozciągasięnaodległość
miliardówlatświetnych.JesteśmydziećmiKosmosu,którynaswydałnaświatpo
piętnastumiliardachlatciąży.Jakwtradycjihinduistycznej–gwiazdyikamienie
sąnaszymibraćmi”34.
Naturajesttwórczymprocesem,którymawłasnąmądrość.Toteżpołączenie
człowiekaztymwszechbytemizanurzeniewnimwcaleniedegradujeczłowieka.
Wręczprzeciwnie:pozwalamuosiągnąćprawdziwezrozumieniesiebieiotaczają-
cejrzeczywistości,dajeszansęosiągnięciamądrości,ajakpodkreślaNaess,właś-
niemyślenieekologicznejakoecosophiamaprzyczyniaćsiędowiększejmądrości
ludzi.Mądrośćtaprzekraczaciasneramyrozumunaukowego,nawettego,zktó-
rymmamydoczynieniawnaukowejekologii35.
Człowiektraciswojąwyróżnionąpozycjęwewszechświecie.Tonieonjest
twórczy,leczcaływszechświat.Niejesteśmyzatemczymśwyjątkowym
wewszechświecie.To,coprzypisywanodotychczasjedynieprzedstawicielom
naszegogatunku,stanowiwgruncierzeczywłaściwośćmateriiijejewolucji.Naj-
wspanialszecechyczłowiekasąwistocieodbiciemcechwszechświata.Można
zatemstwierdzić,żefilozofiaekologicznanienegujehumanizmu,leczniejako
wykraczapozajegoramy,jestswegorodzajutranshumanizmem.WedługSkoli-
mowskiegonUtraciliśmyniecozewspaniałościprzypisywanejnamprzezdawne
koncepcjehumanistyczne,alezyskaliśmycośonieocenionejwartości:widzi-
mysięobecniejakoczęśćjednościzcałymkosmosem;niejesteśmyjużznie-
34H.Reeves,Godzinaupojenia.Czywszechświatmasens?,tłum.R.Gromacka,M.Kapełuś,
Warszawa1994,s.181.
35Por.A.Naess,ADefenceoftheDeepEcologyMovement,nEnvironmentalEthics”1984,
Vol.6,s.269.
