Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
XXII
Spinozaitradycjehumanizmunowożytnego
nozy,zwanyinaczejprzyrodą,niejestBogiem,ajestprzyro-
dąwłaśnie.
Spinozadowodzi,żeBógjakonajdoskonalszy,musibyć
obdarzonynieskończonościąatrybutów,czylicechkoniecz-
niemuprzysługujących.Okoliczność,żetylkodwaztych
atrybutówsąprzedmiotemnaszejwiedzy,dawałanierzadko
pochopkomentatoromfilozofa(np.Gebhardt)doprzypi-
sywaniamuagnostycyzmu.Wistocieagnostycyzmutunie
ma,jesttylkopewnanieporadność.Spinoza,jakwTrakta-
ciekrótkimwyznaje,chciał,żebyjegosubstancjabyłanaj-
doskonalszapodkażdymwzględemidlategouznał,że
przypisaniejejskończonejliczbyatrybutówwpewienspo-
sóbjąogranicza,żepowinnazatemmiećswychatrybutów
nieskończeniewiele.Owszystkichinnychniemówił,bonaj-
zwyczajniejniconichniepotrafiłpowiedzieć,asamejidei
nierozwinąłipozostawiłwdoktryniejakosztucznydoda-
tek,sprzecznyzresztązinnymizasadamijegometafizyki.
Dwaatrybuty,któreznamy,torozciągłośćimyślenie.Ce-
chy,któredlaKartezjuszamogłybyćtylkocechamidwóch
odrębnychsubstancji,stająsiętutajcechamijednejijedynej
substancji,albowiem,jakSpinozadowodzi,skoroistnienie
substancjiwynikazjejdefinicji,tylkojednasubstancjamo-
żewogóleistnieć.Stoitedynagruncieradykalnegomoni-
zmu,adualizmjegoniejestdualizmemrzeczy,aleduali-
zmemichwłasności,tj.poleganauznaniuniedwojakich
substancjiróżnychiistniejącychniezależnie,aledwojakich
cechuniwersalnychcałejrzeczywistości,różnych,niezależ-
nieodsiebieprzysługującychrzeczominiepodległychod-
działywaniomwzajemnym.
Przyroda–Bóg–jestrozciągłaijestmyśląca.Senspierw-
szegoztychatrybutówjestjasny.Sensdrugiegobyłijest
