Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstęp
9
bliższychsemantycznegocentrumsłowalubusytuowanychbardziejperyferyjnie,
iczęstostająsiępodstawąmetaforbądźsymboli(jakimsąnp.białykamień
izłotykamień).Konotacjetychsamychnazwwpolszczyźnieogólnejsąznacznie
uboższe,comożewynikaćzprzemiancywilizacyjnych(znacznierzadszykon-
taktczłowiekazprzyrodąimniejszeodniejuzależnienie),aleitekonotacje
potwierdzajączęśćcechwyodrębnionychwtokuanalizyetymologicznej(zazwy-
czajczęśćniezmitologizowaną).Mniejmiejscapoświęcamanalizieetymologii
ikonotacjitzw.drogichkamieni—diamentu,brylantuirubinu.Poświęconyjest
temurozdziałIII.
Związekmiędzyetymologiąakonotacjąpokażęnanazwachwartości.Łatwo
gozaobserwowaćnaprzykładziedwóchnazwpracy:pracairobota,itozarówno
wpolszczyźnieogólnej,jakiludowej.Cechywyodrębnionewtokuanalizyety-
mologicznejsąwidocznewkonotacjiwyrazówiwyraźnieróżnicująsemantykę
pracyiroboty.Cowięcej,wpolszczyźniewspółczesnej,wktórejsłoworobota
owyraźnienegatywnychkonotacjachmatendencjedozanikania,następujedy-
ferencjacjakonotacjiwyrazupraca:tworząsięprofilesłowa,zktórychjeden
kontynuujekonotacjępracyzwiązanązjejetymologią,drugizaśprzejmujeko-
notację(ietymologię)roboty.JesttemupoświęconyrozdziałIV.
WrozdzialeVprzedstawięderywatyonomazjologiczne(asocjacyjne).
Osobnyrozdziałpoświęcęnpodaniometymologicznym”,tj.opowieściom
opowstaniunazwmiejscowych.Etymologiamatucharakternienaukowy,ale
potoczny.Sątoprzytymtekstyszczególne,wktórychetymologialudowapod-
porządkowujesobieintencję,strukturęcałości,organizujeprzekazsemantycznie
i—niewpływanakonotacjęnazw.JesttorozdziałVIniniejszejpracy.
Podstawamateriałowapracyobejmujemateriałyiopracowaniadotyczącepol-
szczyznyludowej(chodzionazwykamieniimetaliwpolszczyźnieikulturze
ludowej),którezaczerpnęłamzItomuSłownikastereotypówisymboliludowych
(SSiSL,cz.1i2,1996i1999),gdziejestkilkahasełmojegoautorstwa.Ponadto
wykorzystałamdrukowanelegendyipodanialudowe(czasempoddaneobróbce
literackiej)opowstaniunazwpolskichmiejscowości.Jeśliidzieopolszczyznę
współczesną,wykorzystuję—zjednejstrony—wypiskiztekstówpublicystycz-
nychibadańankietowychzebrane(przezemnieiwspółpracowników)dotematu
badawczegonPolskisłownikaksjologiczny”,realizowanegowramachCentral-
negoProgramuBadańPodstawowychnPolskakulturanarodowa,jejtendencje
rozwojoweipercepcja”wlatach1985–19901,zdrugiejzaśstrony—materiały
1Wlatach1985–1990temattenbyłrealizowanyzespołowopodkierunkiemprof.drahab.
JerzegoBartmińskiegowramachCentralnegoProgramuBadańPodstawowychnPolskakultura
narodowa,jejtendencjerozwojoweipercepcja”,koordynowanegoprzezUniwersytetWrocław-
ski.Jegoowocemsąlicznerozproszonestudianatematnazwwartościiichsemantykioraz
dwatematycznezbioryartykułów—Nazwywartości.Studialeksykalno-semantyczneI(Bartmiń-
