Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Dębowa(jakbeczka)polskośćł
GłównyzrąbRusiKijowskiej,zwłaszczaziemie:kijowska,perejasław-
skaorazczernihowska,spustoszoneiwykrwawioneprzeznajazdymongol-
skie,doznałyistnejzapaścicywilizacyjnej.Przejeżdżającaprzezteterenydo
Ordymisjapapieska,kierowanaprzezGiovanniegoCarpine,w1246roku
odnotowała,żerozległeterenyNaddnieprzausłanesączaszkamiikośćmi
ludzkimi;wsamymKijowie,dawniejdużymirojnymmieście,misjonarze
naliczyliledwiedwieściedomostw,którychmieszkańcyżyliwniebywałej
nędzy.Przedmiotemniepokojurzeczonejmisjibyłyteżzagonylitewskie,
którezapuszczałysięwgłąbobszarówruskich.Ipapieskiwysłannikmiał
prawosięniepokoić.Najazdylitewskieintensywniały,awstuleciunastęp-
nymzachodniaczęśćRusi,wtymkijowszczyzna,ostatecznietrafiłapod
panowanieLitwy.Nieprzyniosłotojednaktymziemiomawansucywiliza-
cyjnego;ichdalszelosyprzedstawiałysięrówniemgliściejakwprzypadku
księstwruskichzwasalizowanychprzezZłotąOrdę.ÓwczesnaLitwamie-
ściłasięwdolnychrejestrachcywilizacyjnychstandardów,indykatywnych
dlaobszaruruskiego.WnastępstwielitewskiegopodbojuRusizachodniej
ipołudniowejwszcząłsięprocesrutenizacjilitewskiejstarszyzny.Proces
tenprzybrałjeszczebardziejtopornąpostaćniżongisiejszabizantyniza-
cjaRusi.Wtedybizantyńskiprzewodnik,choćjużdemencyjny,znałdro-
gę–aprzynajmniejmiałjąkulturowonzmapowaną”–kucywilizacyjnej
schedzieRzymu.Terazruscyksiążęta,nieprzyuczywszysięnależyciedo
bizantynizmu,rozpoznawali,dokądwiejąwiatryhistorii,wznosząc–jak
drzewiej–poślinionypalec,aswychnowychlitewskichzwierzchników
wiedlibezwiedniekukurułtajomkulturyipolitykitatarsko-mongolskiej.
Albowiemdrogętęnaonczasznalinajlepiej.
ToteżgdyPolacyzaczęlisięstykaćzLitwinaminastopiebardziejprzy-
jaznej(poprzedzałatodłuższahistoriazbrojnychnalotówlitewskichna
ziemiepolskie),zuwaginawspólnezagrożeniekrzyżackie,możnowładcy
polscyniemoglinieodnotować,żezależnościiobyczajenaLitwiepogań-
skiejemanująnaderwschodniąaurą.KarolSzajnochatakjąnaszkicował:
OileOrientoddawiendawnaprzedstawiałnajwięcejprzykładówniewoliiprzywią-
zanychdoniejzwyczajów,otyleipogaństwolitewskiejaskrawiejetuiówdziebarwą
Orientu.(ł)Duchniewolniczyprzeniknąłcałąspołeczność[litewską–J.B.](ł).
Ontorzucałwreszciewszystkichnakolanaprzedcieniemwładzynajwyższej,przed
ladaznakiem,przedczapkąwielkichksiążątlitewskich.(ł)Bojarowie,ograniczeni
samowoląksiążęcąwswoimprawiewłasności,wdysponowaniumajątkiem,wrozpo-
rządzaniulosemrodziny,obowiązaninadtodobezwarunkowejsłużbywojennej,do
różnorakichdanin,nawetdorobociznynarozkazksięcia,tworzyliwłaściwietylkonie-
59
