Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
64
Dębowa(jakbeczka)polskośćł
łów,awięczwierzchnikównadchłopami,iskorporowałasięweksklu-
zywnynnaródszlachecki”.Kalkulowaławedleregułgospodarkiopartejna
pozaekonomicznejzawisłościbezpośrednichproducentówodfeudała,co
przemawiałozasięgnięciemdoprzymusupańszczyźnianegojakośrodka,
którywlogicefolwarkuszlacheckiegonajlepiejwypłacałsięjegowłaścicie-
lowi.Wrezultacieelitypolityczneiekonomicznemonarchiijagiellońskiej
postawiłynaopcję,którawydawałasięimwyboremnaturalnymioczy-
wistym.Właścicielurodzajnejpołaciziemi,zeskamieniałąmentalnością
agrarną,niebędziedociekał,jakzeswegoareałuwydobyćropęnaftową
irzadkiemetale,ajużtymbardziej–wjakisposóbjespieniężaćdlano-
woczesnejmetalurgii.Będzieorał,siałiżął,plonzaśsprzedawałtemu,kto
będziebrałnapniu.Inakoniecbędzierachowałdochody.
Polska,gdybyprzetrwaławtakimkształciejakzaKazimierzaWielkiego
(zapewneposzerzonymniebawemopruskiePomorzeimożeŚląsk)ipo-
zostaławrękachdynastiipiastowskiej,zapewneniepostawiłabynaorkę,
żęcieisprzedażhurtemproduktówrolnychobcojęzycznymkupcomztego
skąpegoareału,jakiprzedstawiałoKrólestwoPolskie.Bozsamegorolnic-
twapoprostubyniewyżyła.Musiałabyrozwijaćalternatywneźródłado-
chodupaństwowego,przedewszystkimzwytwórczościmiejskiej.Iinaczej
bysięustawiławkształtującymsięnglobalnym”(narazieeuropejskim)
podzialepracy.TakaPolskapostkazimierzowskaobrałabydrogęintensyw-
negorozwoju.HistoryczniezaśrealnaPolska,podberłemJagiellonów,zło-
żyłaswojeczłonkinakatafalkurozwojuekstensywnego.
Wczasachjagiellońskichrewitalizacjagospodarkipańszczyźnianejipo-
wtórnekrzepnięciestosunkówfeudalnychniemogłynierzutowaćnarozwój
miast.Jeślinaokresostatnichwładcówpiastowskichprzypadarozkwiturba-
nistyczny,toowapozytywnatendencjauchowałasięwXVwiekuidawała
osobieznaćmożejeszczewpoczątkachXVIstulecia.Wmiastachpiętna-
stowiecznychzwracauwagęnilośćibogactwocechów,ładmiejski,spręży-
staadministracja,swoiiobcyhandlarzeikupcy,Żydziwreszcie,nierównie
mniejtrapieniniżgdziekolwiekindziej–wszystkotoskładałosięnaob-
razżyciabarwnego,europejskiego”11.Atolikolonizacyjnyodpływludności
zziempolskichnaruskiekresypozbawiłmiastapodstawowegozasilania
demograficznego.Prymatekonomikiwiejskiej,osadzonejdziękiobfitości
żyznychziemnawschodzienaniewyszukanych,ekstensywnychmetodach
pracpolowych,gdzienarzędziaiinneutensyliabyłyczęstokroćwytwarzane
11
A.Brückner,Dziejekulturypolskiej,t.1,dz.cyt.,s.471.
