Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Dębowa(jakbeczka)polskośćł
ireperowanewłasnym,chłopskimsumptem,zawężałrynekmiejskiejwy-
twórczościrzemieślniczejimanufakturowej.Prosperującynaprodukcji
zbożaijegosprzedażydoEuropyZachodniejmagnaciorazinnizamożni
producencirolnipreferowaliwyrobyfrymuśneiluksusowe,toteżimporto-
walijezzachoduEuropy.Torównieżograniczałoofertęrodzimejprodukcji
miejskiej.Wreszciearchaicznastrukturaarmiipolsko-litewskiej,którejtrzon
stanowiłakawaleria,tj.bezpośredniakontynuacjajazdyrycerskiej,piechota
zaśiartyleriaschodziłynaplandalszy,jakoformacjedrugorzędneipomoc-
nicze–wszystkototakżeredukowałoskalępopytunawytwórczośćmiejską,
rzemieślniczo-manufakturową.Piechotaiartyleriajakoformacjeposługujące
siębroniąpalną,skutecznedziękiwyszkoleniuidyscyplinie–czemusprzy-
jałoujednolicenieumundurowaniaiuzbrojenia–wymagałyodpowiednio
dużychinwestycji.NazachodzieEuropypozwolićnatosobiemogławładza
królewska,zasilającmiejskąwytwórczośćwczesnoprzemysłowąodpowiedni-
mizamówieniamiiwypłatami.WRzeczpospolitejmonarchównatonieza
bardzobyłostać–coporazkolejnyodciskałosięnakondycjimiast.Najgo-
rzejjednakpozycjęmiastdegradowałaantymieszczańskapolitykaszlachty,
przepychaneprzezniąustawy,któreścieśniałyuprawnieniamieszczaństwa.
Ideologiaszlacheckapiorunowałanamiastajakosiedliskawszeteczeństwa,
kategoryczniezakazywałaszlachcie,abytaparałasięhandlemiinnymifor-
mamiprzedsiębiorczości,podgroźbąutratyszlachectwa.Bywało,żenadnie-
którymimiastamimagnacisprawowalibezpośredniewładztwo,obarczającje
powinnościaminapodobieństwopańszczyźnianych.
TymczasemwEuropieZachodniejmiastawybijałysięnanowąjakość
socjoekonomiczną,politycznąiwreszciekulturową.Pierwotneośrod-
kimiejskiepowstawałyjakowarownieorazcentraadministracyjne,nie
wnoszącswojąroląicharakteremimpulsówsystemowejzmiany–anina
starożytnymiśredniowiecznymWschodzie,aniwświecieantycznym,ani
nawetwewczesnofeudalnejEuropie.Przylegałynaturalniedoswojego
kontekstuwiejskiegojakointegralnyskładnikcałościowegosystemuso-
cjoekonomicznegoipolitycznego,któregordzeńwyrastałzgospodarkirol-
nejiwłaściwegodlaniejfeudalnegosposobuprodukcji.Miastastanowiły
przedłużeniewsi,tyleżekamienneiwarowne.Jednakukontekstowienie
wiejskie,którezakleszczałomiasta,nietylkosięróżniłowrozumieniubio-
geograficznym,leczrównieżpodwzględemesencjihistoryczno-kulturowej
wposzczególnychcentrachcywilizacjiwdziejach.Prześledzićmożnaswe-
gorodzajupowinowactwoośrodkówmiejskichwantykuśródziemnomor-
skimzmiastamiepokifeudalizmu.MiastawstarożytnejGrecjiorazItalii
65
