Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Ewangeliazbawienia.Polskalewicachrześcijańska,tomI
przyjęciechrztuprzezPolskęzrodziłasiępolskanarodowość,przezwiekipodkopywanaprzez
ruchyreformacyjne(protestantyzm).Analizującproblematżyciaspołecznegodoszedłdowniosku,
żewszelkierewolucjespołeczne,sprawiedliwość,braterstwo,równośćiwszechwładzaludusą
przejęteznaukiChrystusa.IchrealizacjaprzybliżaczłowiekadozjednoczeniazBogiemizapro-
wadzeniaKrólestwaChrystusowegonaziemi.Wodróżnieniuodinnychmyślicieliswojejepoki
nieprzywiązywałOrdęgawiększejuwagidoprawiwolnościobywatelskichjakozasadynaczelnej
demokracji.Twierdził,żeBógdałczłowiekowiwolnośćiprawoczynieniadobralubzła.Człowiek
mawięcprawowyboruiciążącenanimobowiązkiwobecBoga.Gdyludziezapomnąotych
obowiązkach,prostadrogawiedzieichdorewolucji.IwtymaspekciepoglądyOrdęgiwydawały
sięoryginalne,albowiemniedeprecjonowałonrolidziejowejrewolucjifrancuskiej,argumentując,
żebyłaonatylkoprostąkonsekwencjąrealizacjinzasad,dlaktórychChrystuspowołałludzkość”.
RehabilitowałwięcOrdęgamisjęrewolucji,aleczyniłtozpozycjilewicychrześcijańskiej.
W1845r.wspólniezTeofilemJanuszewiczemiStanisławemPonińskimzałożyłTowarzystwo
DemokracjiPolskiejXIXwiekuorazpismopodtakimsamymtytułem(1845–1846).Niebyłoto
środowiskoliczebnieduże(około50członków),alezatowpływowe.Krytykowałozarównopro-
gramkonserwatywnejprawicyCzartoryskiego(HotelLambert),jakteżZjednoczenieEmigracji
PolskiejitradycyjniejużTDP
.Nawoływanodowiększejaktywnościpolitycznejduchowieństwa
drukująctekstymiędzyinnymiks.ŚciegiennegoczyKarolaLevittoux(wcześniejwspółpracował
zeStowarzyszeniemLuduPolskiego).Przyniosłotopożądaneskutki,choćnienatakąskalę,
jakzapewneoczekiwano.Dostowarzyszeniawstąpiłokilkuduchownychprzebywającychnaemi-
gracji,m.in.ks.FranciszekAwertanKoryckiiFeliksDąbrowski.Corównieistotne,towarzystwo
niebyłonadmierniekrytycznewobecKościołahierarchicznego,awręczprzeciwnie,deklarowało
swojąnsynowskązależność”wobecPapieżaiStolicyApostolskiej.
TowarzystwoDemokracjiPolskiejniekryłoswojejsympatiiwobecBûchezaijegouczniów,
podejmującwspółpracęzfrancuskimpismemnL’Atelier”,wyrażającympoglądybliskieutopij-
nymsocjalistomochrześcijańskiej,azarazemrewolucyjnejwrażliwości.Zpolskichśrodowisk
wielesympatiiokazywanoWyznawcomObowiązkówSpołecznych,zamieszczającnałamach
nDemokracjiPolskiejXIXwieku”materiałyprogramoweitekstypublicystyczne,którewyszły
spodpiórazwolennikówKrępowieckiego.Kiedyw1846r.rozeszłasięnaemigracjiwieśćoprzy-
gotowywanymwkrajupowstaniu,wkwietniutegorokupodpisanooświadczenieofuzjizTDP
,
a9majaukazałsięostatni,15numernDemokracjiPolskiejXIXwieku”.
WpóźniejszymokresieaktywnośćOrdęginiezostałaprzyhamowana.Współpracował
znPrzeglądemRzeczyPolskich”inGazetąCodzienną”(pisywałtamfelietonyzParyża),podjął
współpracęzbyłymiprzeciwnikamizHoteluLambert,orędowałzazjednoczeniememigracji,
cosprawiło,żezostałczłonkiemścisłegokierownictwaZjednoczeniaEmigracjiPolskiej(1861–
1862).KrótkoprzedwybuchemwkrajupowstaniastyczniowegoOrdęganajpierwwspółpracował
znbiałymi”,abytużprzedwybuchempowstaniaprzychylićsiękuobozowinczerwonych”.Wtrak-
36
