Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Ewangeliazbawienia.Polskalewicachrześcijańska,tomI
Bogactwozjawiskzwiązanychzżyciemspołecznymiproblemównurtującychnaródwepoce
porozbiorowejobecnebyłorównieżwtwórczościAdamaMickiewicza.W1832r.,powojażach
europejskich,MickiewiczprzybyłdoParyżaitutajspędziłponaddwadzieścialat.Wywodząca
sięzromantyzmukrytykaracjonalizmuwewszystkichjegoodcieniachiprzejawachprzywiodła
godonsocjalizmuintuicyjnego”irewolucjonizmuzarazem.MickiewiczzaSaint–Simonem
iBûchezemtwierdził,żemisjąChrystusaiapostołówbyłoprzedewszystkimwyzwolenieludzko-
ści.Wiarawto,żePolskamabyćnChrystusemnarodów”,ajejmęczeństwoelementemBożego
planu,odrodzeniawiaryiducha,podniesienianarodówzupadkuprzywiodłagodomesjanizmu
imillenaryzmu.Byłytoterminywówczaspowszechnieobecne(zwłaszczaweFrancji)wnurtach
parareligijnychopodłożuspołecznymipolitycznym(szczególnaodmianasalwacjonizmu),
inspirowanychideązbawienia:zbiorowego,ziemskiego,bliskiegoitotalnego,dokonanego
zasprawąOpatrzności.Negacjateraźniejszościwypływaławprostztęsknotyzałademidealnym
isprawiedliwym,zanlepszym”,ziemskimświatem.Towarzyszyłajejmanichejskawizjaświata,
gdzieścierająsięnwybrani”(przezChrystusa)inpotępieni”(Antychryst,itp.).Oilemillenaryzm
możnauznaćzaideęKrólestwaBożegonaziemi,któremiałosięziścićpotragediachikatastrofach
jakoidearealizacyjnaBożegoplanuhistorii,tomesjanizmstanowiuniwersalnąwiaręwnadejście
Zbawiciela,któryobalityranięizastąpigonowymporządkiemopartymnasprawiedliwości.
nIchwzajemnystosunekjpisałAndrzejWalicki,możnaokreślićjakorelacjęmiędzywiarą
wzbawienieziemskieawiarąwziemskiegozbawiciela”.
IdeaprzybliżeniaKrólestwaBożegozwiązałaMickiewiczazKołemSprawyBożej,założonym
przezAndrzejaTowiańskiego,emigracyjnegofilozofaimistyka.Wogólnymzarysieideegłoszone
przezTowiańskiegozakładałynaturalnąsyntezęmistycyzmuzideamipolitycznymi.Towiański
ijegonbracia”wzywalidonaśladowaniaChrystusa,szerzeniapowszechnejmiłościbliźniego(na-
wetwstosunkudowrogów),cowkonsekwencjimiałoprowadzićdodemokratyzacjiludzkości,
awkońcowymetapiedopowstanianowego,nsprawiedliwegoładu”,urządzonegowedługplanu
Bożego.JednocześnieTowiańczycyżywiliprzekonanie,żeprocesdziejowystanowirealizacjępo-
słanniczejmisjinwybranych”narodów,doktórychzaliczaliPolaków,FrancuzówiŻydów(nstarsi
braciawwierze”).DomagalisięrównieżreformyinstytucjonalnegoKościoła,proponującmiędzy
innymiświeckieformykapłaństwa(nobrządkinowegozakonu”),wprowadzenieewangelicznych
zasadwstosunkimiędzyludzkieimiędzynarodowe.Towiański,niedopuszczonyprzedoblicze
papieża,pisałwsprawienreform”listydoGrzegorzaXVIiPiusaIX.Pozostałyonejednakbezod-
powiedzi.ZbiegiemczasuKołoSprawyBożejzaczęłoprzypominaćscentralizowaną,wewnętrznie
zhierachizowanąsektęnBożychhufców”,kontrolującążycieswoichczłonków,zobowiązkową
spowiedziąpowszechnąispirytualistycznymirytuałami.Wywołałotonruchytektoniczne”
wkole,któreostateczniedoprowadziłydojegodekompozycji.PrzyśpieszyłjąListAleksandra
ChodźkidoMikołajaI(1844),nazywanypotocznienAktemChodźki”.Dokumentwzywał
dowzajemnejmiłościbliźniego(wduchuchrześcijańskiegomiłosierdzia)PolakówiRosjan.
38
