Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Polskalewicachrześcijańska(1832–1914)...
ciepowstaniabyłkomisarzemRząduNarodowegonaFrancję,przezkrótkiokresrównieżagentem
dyplomatycznymwTurynie.Działałweuropejskimruchuwolnościowymidemokratycznym
(współpracazGaribaldim),orędowałzaporozumieniempolsko–bułgarskimipolsko–węgier-
skim.Poupadkupowstaniawycofałsięzżyciapolitycznego,wróciłdoKrakowa,gdziezmarł.
Własną,autorską,azarazemoryginalnąwizjęsocjalizmuchrześcijańskiegowypracował
równieżEdmundChojecki,człowiekdwóchkultur:polskiejifrancuskiej,rzecznikłagodnego
socjalizmuutopijnegooliberalnymianarchistycznymposmaku.WmłodościChojeckiwspół-
pracowałznPrzeglądemWarszawskim”,zajmowałsięliteraturą,teatrem,sporoteżpodróżował
(m.in.:Krym,Turcja,Islandia,Grenlandia,Czechy).W1844r.wyjechałdoParyża,zktórym
związanybyłjużdokońcażycia.Początkowointeresowałygoprądypanslawistyczne,czemudał
wyrazwpracypt.CzechjaiCzechowieprzykońcupierwszejpołowyXIXgostulecia.Uczestniczył
teżw1848r.wKongresieSłowiańskimwPradze.Późniejwspółpracowałzfrancuskimipismami
osocjalistycznymiradykalnymobliczu(np.:nLaTribunedesPeuples”,nRevueIndépendante”).
ZbliżyłsięteżdoProudhonaiwredagowanymprzezniegonLaVoixduPeuple”prowadziłdodatek
pt.Politykawszechświatowa—Solidarnośćludów.PrzyjaźńzProudhonemzerwałwmomencie,
kiedytenwycofałswojepoparciedladążeńniepodległościowychPolski.Obecnośćnaparyskich
salonachpozwoliłamupoznaćbliżejGustawaFlauberta,JulesaEdmondadeGoncourt,George
ClemenceauiGeorgeSand.Większośćswoichpracitekstówpublicystycznychogłosiłwjęzyku
francuskimpodpseudonimemCharlesEdmund.Wswoichpoglądachstarałsięłączyćetyczny
socjalizmutopijnyzanarchizmemipoglądamibliskimiliberałom.Natomiastuzasadnieńdlaswo-
jegoradykalizmuszukałwchrześcijaństwie.Widziałwnimnietylereligię,coideęnjedności
wwielości”,związeknwszystkichzewszystkimi”,słowemideęuniwersalnąipowszechną.Niechęć
dowładzy(przejętaodProudhonaskłaniałagodowniosku,żekażdyczłowiekmapoczucie
własnejgodnościiponosiwłasnywkładdodorobkuwspólnoty.Tradycyjnemupaństwutypu
zachodniegoprzedstawiałzjednejstronyideegminowładztwa(nośżyciapublicznegoiprywatnego
jednostek”),zdrugiejzaśprzekonanieopotrzebiezjednoczeniaSłowiańszczyzny.Wgminach
widziałfundamentżyciaspołecznego,zaporęprzeciwwszechwładzypaństwa,azarazemśrodek
dowyzwoleniaspołecznego.Nieprzeszkadzałomutowgłoszeniupogląduokoniecznościwybicia
sięnaniepodległość,awięcuznaniannarodowościjakoBożejzasady”.Należyjednakzauważyć,
żepoglądyikoncepcjeChojeckiegoniestanowiłynigdyideowegoconstans,ulegałyerozji,in-
nymrazemewolucjiizmianomprzemyślanympodwpływemogólnycheuropejskichtendencji
intelektualnych.Owązmienność,któraniezawszepłynęłajednymstrumieniemmyśli,widać
doskonalewopublikowanejw1854r.powieścipt.Alkhadar.UstępzdziejówOjcównaszych,
gdziepostrewolucyjnyentuzjazmautorapowoliłagodnieje,aniektóre,wcześniejfundamentalne
składnikiwłasnegostylupolitycznegomyśleniapoddajewwątpliwość(np.dystansdoideigmino-
władztwa).Odlatsiedemdziesiątych,kiedyzostałkierownikiembibliotekiSenatufrancuskiego,
jegozwiązkizkrajemulegająosłabieniu.Chojeckizmarłw1899r.wBellevue,podParyżem.
37
