Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
8
AdamBosiacki
tekstuwartoograniczyćsiędostwierdzenia,żerewolucjamożeozna-
czaćdłuższyproces3iżewspółcześniemawieleróżnychznaczeń.
Oilewcześniejrewolucjaoznaczałanagłąprzemianęstosunkówpo-
litycznych,otyleconajmniejodpołowyXIXw.zauważono,żejest
równieżprocesembardziejbądźmniejpowolnym4,skutkującymzna-
czącązmianąwieludziedzinżycianawielupłaszczyznach(mniejczy
bardziejgłęboką)5,wtympodejściadoprawa.Rewolucjajestwięc
przemianąwieludziedzinżyciaspołecznego(rewolucjaprzemysłowa
XVIIIw.,rewolucjatechnologicznaXX-XXIw.,wtymtzw.rewolu-
cjanaukowa,odbywającasięjeszczewcześniej,globalizacja,rewolucja
obyczajowalat60.XXw.iobecnieitp.)6.
Etymologicznietermin„rewolucja”pochodzizastronomii,ozna-
czając,jakwiadomo,obrótczypóźniejprzewrót(łac.revolutio),
idoniedawnazawierał„ogromnyładunekemocjonalny”.Jako
pierwszyprawdopodobnieterminuwtymznaczeniuużyłMikołaj
[w:]Źródłaprawa.Teoriaipraktyka,red.T.Giaro,Warszawa2016,s.66-74,cooczywi-
ste,niestanowijednakpowieleniawskazanegoartykułu,którywzałożeniachanalizował
głębiejaspektynowożytnychrewolucjiwkontekściezmieniającychsiępoprzeznieele-
mentównormatywnych.
3Por.np.H.Izdebski,RewolucjaaprawowEuropieXXwieku,cz.1,Zrozważań
nadtypologiąrewolucjiicharakteremprawarewolucyjnego,„CzasopismoPrawno-
-Historyczne”1986/38,z.2,s.83.
4Admiratoremtakiegopodejściabyłbliskikonserwatystomwspominanyniejed-
nokrotniewtymtekścieAlexisdeTocqueville(1805-1859),któryprzekonywał,żere-
wolucjarozpoczętawczasachfrancuskiegoOświecenia(ok.lat30.XVIIw.)nigdysię
jużnieskończy,będzienapływaćfalami,egalitaryzując,demokratyzując,aleteżcentra-
lizującwspółczesnespołeczeństwa.DopodobnychwnioskówwodniesieniudoFrancji
doszedłwcześniejtwórcakonserwatyzmuEdmundBurke(1729-1797),potępiającidee
roku1789,choćbędączwolennikiemwcześniejszejrewolucjiwAnglii.Obumyślicieli
choćzaliczanychdopierwotnieprzeciwnychkierunkówliberalizmuikonserwatyzmu,
należyzaliczyćdoreprezentatówmyśliidoktrynewolucyjnychizdecydowanychhi-
storycystów,choćtenostatninurtjestteżtypowydladeterministycznychradykalnych
kierunkówrewolucyjnych.
5Zob.np.H.Arendt,Orewolucji,Kraków1991.
6
KlasyktematuH.J.BermanwksiążcePrawoirewolucja.Kształtowaniesięza-
chodniejtradycjiprawnej,Warszawa1995,uznawał,żepierwsząrewolucjąprawa,
wtymjegoźródeł,byłozastąpieniewewczesnymŚredniowieczuprawszczepowych
prawempapieskim.Przytakimrozumieniupojęcierewolucji,wtymrewolucjipra-
wa,jestbardzoszerokiewczasie.Podobnieodstarożytnościelementyrewolucji
postrzegajednaznajbardziejznanychbadaczektematykirewolucjiHannahArendt
(Orewolucji).
