Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
6
Platon
ArystotelesniewspominaopismachsamegoPitagorasa
―
widocz-
niezaginęływszystkiejużwstarożytności.Wietylkootzw.pitago-
rejczykachitakmniejwięcejtłumaczyiprzedstawiaichnaukęwswej
Metafizyce(A.5.985b.23).„Takzwanipitagorejczycyzaczęlisiępierwsi
poważniezajmowaćmatematyką,aporobiwszynatympoluznaczne
postępy,doszlidoprzekonania,żepierwiastkiliczbsąpierwiastkami
wszystkichrzeczy.Aponieważwmatematyceliczbysączymśzna-
turypierwszym,awliczbachzdawałoimsię,żewidząpodobieństwa
wielorakiedorzeczyistniejącychipowstającychraczejniźliwogniu,
ziemilubwodzie,przetopowiedzieli,żetakiatakiukładliczbtojest
sprawiedliwość,ainnyznowutoduszaiumysł,ainnytoczasitam
dalej,itamdalej.Prócztego,widzielijeszczewłaściwościszczególne
istosunkimiędzyzgodnościamiliczb,ażewszystkonaświeciewyda-
wałoimsięznaturynajpodobniejszedoliczb,aliczbyczymśzcałej
naturypierwszym,więcuważali,żepierwiastkiliczbsąpierwiastkami
wszystkiego,coistnieje,iżecaływszechświatharmoniąjestiliczbą.
Zbieralitedyiwykazywaliwszelkiemożliweiniemożliwepodo-
bieństwapomiędzyliczbamiiharmoniamiastanamiiczęściamiwszech-
świataicałąjegoorganizacją.Ajeślikiedynieszło,naciągalirzeczy
gwałtem,abysiętylkonaukarazemtrzymała.Powiadamnaprzykład
tak:dziesiątkasięimwydawałaczymśdoskonałymiuważali,żewniej
siębezresztywyrażaimieścicałanaturaliczby
―
więcpowiedzieli,
żeiciałbłądzącychponiebiebędziedziesięć,ażewidaćtakichwogóle
tylkodziewięć,wymyślilidziesiątąniewidzialną:przeciwziemię”.
Tepierwiastkiliczb,októrychmówiwtymmiejscuArystoteles,
towjęzykupitagorejczyków:skończonośćinieskończonośćalbo
parzystośćinieparzystość,boto,conieparzyste,znaczyłounichtyle,
coskończone.Ztychpierwiastków,mówili,składająsięrzeczy,anie
zognia,wodyczypowietrza,jakchcielijończycy:Heraklit,Taleslub
Anaksymenes.Wymienialitakichpierwiastkówwielepar,booprócz
poprzednichjeszczenastępujące:jednośćiwielość,tocopraweito
colewe,tocomęskieitocokobiece,spoczynekiruch,tocoproste
itocokrzywe,światłoiciemność,dobroizło,kwadratowośćipro-
stokątność.
Zdrugiejstronymówili,żerzeczynieskładająsięzliczbizich
pierwiastków,tylkonaśladująliczby,podobnesądoliczb.
Jakwłaściwietorozumieliwszystkoiczyrozumieliwogóle,nie
dojdziemy,bopolegamynaświadectwachdrugich,trzecichosób,nie
zawszebezstronnychijasnych.Wszystkoto,narazie,wyglądaniezmier-
niebałamutnie,mętnieinieoczywiście;jakieśprzeczucieprawidłowo-
