Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
22
ILIASWRAZAS
wobecnbarbarzyńskiej”Turcji,codośćłatwojestwytłumaczalne3,aleiwobecchrze-
ścijańskiegoBizancjum.DlaRenierisa,któregoargumentacjazmierzaładowykazania
nieuchronnościikoniecznościosmozyGrecjiiEuropy,przyznaniejakiejkolwiekroli
wschodniejtradycjibizantyńskiejrównałosięwyrażeniudystansuwobeckrajówtzw.
cywilizowanegoświata,wgroniektórychautorpragnąłwidziećGrecję.Zdaniemmłode-
gointelektualistywpisanieBizancjumdotradycjinowogreckiejmogłobyprowadzićdo
izolacjiiwdalszejkolejnościdoupadkudopierocopowstałegopaństwa,ponieważracją
istnieniaGrecji,jejfundamentalnymuprawomocniającymargumentemjejantyczne
korzenieijednocześniegotowośćodcięciasięodWschodu4.PisałjeszczeRenieris:n[...]
jestczymśoczywistym,żeustrójbizantyński[...]byłustrojemazjatyckim[...]”5.Sądził
on,żezbliżeniesiędoEuropyoznaczaćmusiałoprzyjęciezarazemzapisanegowjejnar-
racjihistorycznejdziedzictwakulturowego,wktórymniebyłomiejscadlaBizancjum.
Renierisniebyłoczywiścieodosobniony.ProtonacjonaliścigreccyXVIIIw.,którzy
zdobyliedukacjęzachodniąiktórzyswojeideewykuwalinaZachodzie,zAdamandio-
semKoraisemnaczele,zafascynowaniideamiiideałamiOświecenia,dzieliliwszystkie
przekonaniatamtejszychfilozofów,intelektualistówiuczonychnatematBizancjum.
Oweprzekonaniabyływzasadziepewnymzespołemusystematyzowanychprzezuczo-
nychuprzedzeńistereotypów,któreprzetrwałyjeszczezczasówsilnychnapięćmiędzy
KościołemWschodnimiZachodnim6.NiewątpliwieKorais,atakżeinnipromotorzy
greckiegonacjonalizmupozostawalipodwpływembardzopopularnegowówczashi-
storykaangielskiegoEdwardaGibbonaorazinnychluminarzyepoki,jaknp.Wolter
czypóźniejniecoHegel,ipodobniejakoniuważaliBizancjum,niemówiącoim-
periumosmańskim,zapewnądewiacjęhistoryczną,któradoprowadziładoupadku
idegeneracjistarożytnegoducha.W1805r.Koraispisałwjednymzdialogów:
3Istniejąuzasadnioneracje,bytwierdzić,żeretorykazapomocąktórejnacjonaliściGreccywyrażali
swojąniechęćdoTurkówmarodowódeuropejski:nRodowódnowogreckiegoodrzucenia»Turka«można
zpowodzeniemzlokalizowaćweuropocentrycznychstereotypowychkonstrukcjachTurkajakopewnejskrajnej
formyinnościnaobrzeżachEuropy.Kołozamykasięwpunkciestartu:utożsamieniesięzestarożytnością
iodrzuceniebliższegoinnegoTurkatworządwaantynomiczneprocesytegosamegointelektualnego»pa-
kietu«:ujmowanejakodwaprzeciwstawiającesięsystemywartościiwizjipolitycznieikulturowo”,zob.
Σ.ΠSσPocόγλoU,ΗgDρωπ!ϊκήμήτρ!τηgvg0gλληviκήg!πόρρiψηg»τ0DΤ0ύρκ0D«[S.Pesmazoglu,Europejskie
źródłonowogreckiegoodrzucenianTurka”],[w:]ΕDρώπηκ!iΝέ0gΕλληviσμόg[EuropaiNowyHellenizm],
Ateny2003,s.196.Zob.teżnatentemat,ΟU.ΟcKipiPλi,Σ.A.Σolόg,Τ0βdσ!v0τηgiστ0ρl!g.Εθviκiσμόg
στηvΕλλdδ!κ!iστηvΤ0Dρκl![U.Özkirimli,S.A.Sofos,Tyraniahistorii],Ateny2007,s.37.
4M.ΡSViέpng,Τiglv!iήΕλλdg;,s.214.nZdziewiętnastowiecznychtekstówwyłaniasiępiszeElli
SkopeteaobokEuropy-wzoruiEuropy-siłypewnatrzeciaEuropa,Europa-obserwator,taksamoważna
jaktamtedwie,aczasemnawetważniejsza.Widocznetojestnp.wfakcie,żedużaczęśćściślenarodowych
problemówomawianajestwobrębiepublicystycznejaktywnościskierowanejdoobcojęzycznej(alboiob-
cojęzycznej)publiczności;natymwłaśniepolegatorozpowszechnionewrażenie,żeGrekposiadaodrębną
twarzskierowanąkueuropejskimoczom”(zob.Έ.ΣKoπStέo,Τ0»ΠρότDπ0B!σlλgi0«κ!iηMgγdληΙδέ!.
Όψgigτ0Dgθviκ0ύπρ0βλήμ!τ0gστηvΕλλdδ!(18301880)[E.Skopetea,nWzorcoweKrólestwo”iWielka
Idea.AspektykwestiinarodowejwGrecji,18301880],Ateny1988,s.163).
5M.ΡSViέpng,Τiglv!iήΕλλdg;,s.204.
6Zob.A.Cameron,OiBDζ!vτiv0l[Bizantyńczycy],Ateny2009,s.24–27.Zob.teżM.Janion,Niesa-
mowitaSłowiańszczyzna.Fantazmatyliteratury,Kraków2006,s.213–217.