Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Nowogrecy:rozpieszczonedziecilhellenizmu?
23
Zapomniałeś,przyjacielu,opewnejrzeczy,któraoburzacałąEuropę.Jeśliprzezbezmyślnewydatki
Justynianaiwdalszymciąguprzezjeszczebardziejbezmyślnychcesarzybarbaryzacjipoddanyzostał
greckiród,tooczywiste,żeEuropasięwzburzyła;ponieważpisałdalejwduchuOświecenia
jeżeliedukacjałagodziobyczaje,toowocemjejbrakuzkoniecznościjestzdziczenie7.
Nawetjeszczewroku1848profesorprawanaUniwersytecieAteńskimNikolaos
I.Saripoloswproststwierdził:n[...]my,Grecy,jesteśmywprostejliniipotomkamiGre-
kówstarożytnychiodwracamyoczyoddzielącejnasprzepaści”8.Przezkilkadziesiątków
latnacjonaliścigreccypróbowalistworzyćnarracjęhistoryczną,wktórejzamierzali
wsposóbkarkołomnyizarazemabsurdalnyprzerzucićmostmiędzyokresem,jaki
dzieliłnowopowstałepaństwonarodowe,amającąstanowićjedyneźródłogreckości
klasycznąstarożytnością.Wistocierzeczyoznaczałotopróbęwymazaniaiwyparcia
nietylkokilkunastowiekowejhistorii,obejmującejokresBizancjum,aleibezpośredniej
przeszłości,zktórejmiałsięnaródwyłonić.
GdybyjednaktadeklarowanabezpośredniatożsamośćNowogrekówzestarożyt-
nymiGrekamibyłaoczywistaibezproblemowa,zadaneprzezRenierisapytaniepozba-
wionebyłobysensu.Jużsamfaktjegopostawieniaświadczyłotym,żetazakładana
ilegitymizowanaantycznymikorzeniamiprzynależnośćGrecjidoZachoduwcalenie
byłatakabezsporna.ZresztątekstRenierisawdużejmierzepowstałjakoodpowiedźna
wzbierającąfalęutratyzaufaniadoZachoduinacorazgłośniejsłyszalnympodkreślaniu
nautarkii”wschodnichkorzenigreckich.Sądzićmożemy,żetabezpośredniatożsamość
zestarożytnymiGrekamibyłaraczejdezyderatemnaużytekideologiinarodowejniżnie
budzącąwątpliwościoczywistością.Tożsamość,jeślimacechowaćsięwiarygodnością,
oznaczaćmusibądźrzucającąsięwoczykulturowąanalogię,bądźdającąsiędowieść
ciągłośćikontynuację9.Kulturowaanalogianawetdlanajbardziejżyczliwegofilhellena
niewchodziławrachubę,albowiemdostrzegalnagołymokiemrzeczywistośćwniczym
nieprzypominałaukształtowanychnaZachodziewizerunkówantyku.Dowódkonty-
nuacjitymczasemposiadałwówczaswadę,żemiędzyantykiemiwspółczesnością
rozpościerałsięokreswielowiekowejkulturybizantyńskiejinastępnieprawiecztero-
wiekowyokresturkokracji,którehegemonicznydyskursZachodu,niedostrzegając
częstożadnejmiędzynimiróżnicy10,zaliczyłpospołudoWschodu,awykształcenina
Zachodziegreccyintelektualiści,przyjąwszystamtądwiększośćpoznawczychklisz,za
pomocąktórychinterpretowaliotaczającyichświatihistorię,niemieliprzynajmniej
7A.Kopoήg,Τiπρέπgiv!κdμωσiv0iΓρ!iκ0lgigτ!gπ!ρ0ύσ!gπgρiστdσgig;Δidλ0γ0gδύ0Γρ!iκώv
κ!τ0lκωvτηgBgvgτi!g,ότ!vήκ0Dσ!vτdgλ!μπρdgvlκ!gτ0DΝ!π0λέ0vτ0g[A.Korais,Copowinniuczynić
Grecywobecnejsytuacji?RozmowadwóchGrekównawieśćowspaniałychzwycięstwachNapoleona],
Wenecja1805,s.33(cyt.[za:]Φ.ΔnPntpoKόπoUλog,BDζdvτi0κ!ivg0gλληviκήδi!vόηση...,s.141–142).
8N.I.Σopiπoλog,Λόγ0ggκφωvηθglg...[N.I.Saripolos,Mowawygłoszona...],Ateny1848,s.24(cyt.
[za:]Φ.ΔnPntpoKόπoUλog,BDζdvτi0κ!ivg0gλληviκήδi!vόηση...,s.189).
9M.Herzfeld,Πdλiδiκdμ!g.Λ!0γρ!φl!,iδg0λ0γl!κ!iηδi!μόρφωσητηgσύγχρ0vηgΕλλdδ!g[nZnowu
nasza”.Ludoznawstwo,ideologiaikształtowaniesięwspółczesnejGrecji],Ateny2002,s.20.
10Zob.Π.NάσioUtciK,ΗΕDρώπηστηvg0gλληviκήσDvglδησητ0D190D!iώv![P
.Nasiutzik,Europawświa-
domościGrekówXIXstulecia,[w:]ΕDρώπηκ!ivέ0gSλλnViσPόg[EuropaiNowaGrecja],Ateny2003,
s.87.Zob.teżM.Todorova,Bałkanywyobrażone,przeł.P
.SzymoriM.Budzińska,Wołowiec2008,s.51.