Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
ILIASWRAZAS
Nowogrecy:rozpieszczonedziecifilhellenizmu?*
W1842r.,awięckrótkopoukonstytuowaniusięniepodległegopaństwagreckiego
(1832),młodywówczasateńskiintelektualistaMarkosRenieriswydałbroszurę
podznamiennym,zawierającymwsobiepytanie,tytułem:CzymjestGrecja?Wschodem
czyZachodem?1.Pytaniemiałoraczejretorycznycharakter,albowiempostawionoje
poto,bywodpowiedzidaćwyrazogólnemunastrojowipierwszychpróbokreślenia
tożsamościnowogreckiej.Grecja–konkludujewodpowiedziRenieris–jestnamocy
oczywistościZachodem:n[...]uważamy–pisał–żejestdostateczniedowiedzione,że
Grecjazgodnieznaturą,kulturąihistorycznąmisjąjestZachodem,anieWschodem”2.
Jegorozumowaniebyłoproste,aodpowiedźprzewidywalna.Renierispozostawałpod
przemożnymwpływemoświeceniowegomyślicielaizarazemczołowegorzecznikangrec-
kiejpalingenezy”–AdamandiosaKoraisa.CałaretorykanacjonalistycznasprzedNaro-
dowegoPowstaniaGreckiegow1821r.,awięccaławybiegającanaprzódpropaganda,
postulującaiprojektującaustanowieniegreckiegopaństwanarodowego,opartabyłana
podkreślaniu,żeGrecysąprawowitymispadkobiercamikulturyGrecjiantycznej,awięc
tejkultury,wodniesieniudoktórejswojąsamoświadomośćzorganizowałanowożytna
Europa.Niegodzisięwięc–argumentowaliprotonacjonaliścigreccywdrugiejpołowie
XVIIIw.inapoczątkuXIX–bynaród,któregoprzeszłośćstanowikolebkękultury
cywilizowanego,zachodniegoświata,trwałwniewoliwschodniegodespoty.Grecybez
zwłokipowinnizrzucićzsiebietureckiejarzmoipowrócićtam,gdziejestichmiejsce
–doZachodu,doEuropy.
Niclepiejnielegitymizowałotychroszczeńniżstarożytnekorzeniei–czegonie
należyprzeoczyć–manifestowananiechęćwobecWschodu.WodpowiedziRenierisa
zawartybyłbowiemjeszczejeden–byćmożeważniejszy–przekaz.Grecjawedług
tegoprzekazunadewszystkonienależydoWschodu,atooznaczałonietylkodystans
1M.ΡSViέpng,Τiglv!iήΕλλdg;Αv!τ0λήηΔύσig;,„ΕpoViσtήg”[Szperacz],I(1842),s.190–215.
NależysięwdzięcznośćFotisowiDimitrakopulosowizatrudwłożonywzebranieiutworzenieantologii
dziewiętnastowiecznychtekstówautorstwaintelektualistówgreckichnatematprzeszłości,awszczególności
natematBizancjum,zob.Φ.ΔnPntpoKόπoUλog,BDζdvτi0κ!ivg0gλληviκήδi!vόησηστ!μέσ!τ0Dδgκdτ0D
gvdτ0D!iώv0g[F
.Dimitrakopulos,BizancjuminowogreckainteligencjapołowyXIXw.],Ateny1996.
2Ibidem,s.213.