Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Międzyniewiedząafilologią
13
nym,naktóregorecepcjizaważyłykulturowemechanizmywytwarzania,prze-
kazywaniaorazutwierdzaniazarównowiedzy,jakiniewiedzy.Zaczynamod
analizykontekstu,któryzdecydowałomarginalizacjifilologiiwpowojennej
humanistyceamerykańskiejorazpowodów,dlaktórychogłaszanewspółcześnie
wStanachZjednoczonychnpowrotydofilologii”,poczęściprzenoszonerównież
nagruntpolski,wwiększościprzypadkównieprzyczyniająsiędolepszegozro-
zumieniahistoriihumanistyki.Zamiasttworzyćnowąglobalnąopowieść,gene-
rującąnowąniewiedzę,proponujęrozważyćkilkarozprawpolskichfilologów
ijęzykoznawców,działającychpodkoniecXIXinapoczątkuXXwieku.Dzię-
kitemuwykazuję,żepolskiesporyokształtfilologiiztegookresuniedająsię
ograniczyćdoprzełomuantypozytywistycznegoutrwalonegowhistoriinauki.
Sąonezwiązanetakżezdyskusjąnadrelacjamimiędzynlokalnym”anuniwer-
salnym”wymiaremkulturypolskiej,toczącąsięodIIpołowyXIXwieku.
Osadzeniekonkretnych,lokalnychpraktykfilologicznychwichkontek-
ściekulturowympozwala,popierwsze,prześledzićtzw.życiepożyciufilologii
wpolskimliteraturoznawstwieteoretycznym,podrugie-przywrócićwiedzę
oalternatywnychprojektachczyteżprzedsięwzięciachbadawczych,któreznika-
jązpolawidzeniawdotychczasowychopowieściachoprzemianachdwudziesto-
wiecznejhumanistyki,potrzecie-zauważyćrelacjęmiędzyukształtowaniem
określonychwypowiedziuznawanychzannaukowe”alokalnościąfilologa:jego
biografią,sferąświatopogląduorazchronotopem,wktórymżyłitworzył.
Refleksjanadnkondycjąfilologii”prowadzidowyznaczeniaperspektywy
interpretacyjnej,którapozwalazauważyćorazzinterpretowaćdrugiobiekt
agnotologiczny,stanowiącygłównyprzedmiotbadańpodjętychwpracy-prak-
tykiliteracko-naukoweSzymutki.Nazywamjewtensposób,abypodkreślićich
ugruntowaniewkonkretnymczasieimiejscudoświadczanymprzezkonkretny
podmiotorazwyeksponowaćcharakterystycznącechętekstówśląskiegofilo-
loga,którąAlinaBrodzkatrafnieokreśliłajakonniewymienność”4.Szymut-
korzadkoporzucałjedentrybwypowiedzinarzeczinnego.Dążyłraczejdo
spleceniazesobąróżnychstylów,narracjiikonwencjiwramachjednegoarty-
kułuczyeseju.Analizategotypupisarstwawymaga,moimzdaniem,właśnie
lekturyfilologicznej,wktórejtekst,jakpisałMichelFoucault,jesttraktowa-
nyjakonhistorycznarzeczywistość,mającawłasnągęstośćigłębię”,powstała
wokreślonymmiejscuiczasie,przechowującawsobieichślady5.Wprzypadku
4
A.Brodzka-Wald,Rzeczywistośćjakozwątpienie[rec.Rzeczywistościjakozwątpienia
wliteraturzeiliteraturoznawstwieS.Szymutki],nPogranicza”2000,nr3,s.133.
5
M.Foucault,Praca,życie,mowa,[w:]tegoż,Słowairzeczy.Archeologianaukhuma-
nistycznych,tłum.T.Komendant,słowo/obrazterytoria,Gdańsk2006,s.269.Cyt.za:T.Bil-
czewski,nCiekłymetal”:Oflologiiipoczątkachdyscypliny,[w:]tegoż,Porównanieiprzekład.
Komparatystykamiędzytablicąanatomaalaboratoriumcyfrowym,WydawnictwoUniwersytetu
