Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
18
I.FILOLOGIAJAKOPOSTAWABADAWCZA
Filologia,zarównojakopojęcie,jakipraktykabadawcza,możewedług
Wellekanspowodowaćwielenieporozumień”wnauceoliteraturze
2
.Stanowcza
ocenafilologiimazakorzenieniewbiografiinaukowejautora.CzłonekPraskiego
KołaLingwistycznego,który(wespółzRomanemJakobsonem)odprzyjazdudo
StanówZjednoczonychw1939r.
3
rozpocząłprocestłumaczeniawschodnio-oraz
środkowoeuropejskichnantyfilologicznych”
4
koncepcjiteoretycznoliterackichna
językamerykańskiegoliterarycriticism,niemógłwypowiadaćsięoeuropejskiej
filologii,ciąglejeszczeprzesiąkniętejpozytywistycznymempiryzmem,inaczejniż
jakondrobiazgowymantykwaryzmie[ł]zazwyczajtłumaczonymprzezwiarę,że
wszystkietecegiełkikiedyśznajdąsięwwielkiejpiramidziewiedzy”5.Ichociaż
samWellekdopominałsięodowartościowanieroli,jakąwliteraturoznawstwie
odgrywająnsolidnefundamenty”,nszerokawiedzacodosprawdzalnychfaktów,
którezapewniałastarafilologiawswoimnajlepszymwydaniu”6,tojednakjego
słynnewystąpieniez1958r.nosiłotytułKryzysliteraturyporównawczej,nie
zaśKryzysflologii.Tadrugaprzestałabowiemstanowićpunktodniesieniadla
dyskusjiostaniehumanistykiliteraturoznawczej.
OddziaływaniepoglądówWelleka(współdzielonychzinnymiliteraturo-
znawczymimigrantamizEuropyŚrodkowejiWschodniej),któregodziałalność
naukowo-wydawnicza
7
zapewniłamustatusjednegoznajbardziejwpływo-
wychbadaczyliteraturywkręguanglosaskim,byłobyćmożejednązprzyczyn,
dlaktórychdyskusjanadzwiązkamimiędzywspółczesnąnaukąoliteraturze
afilologiązostaławStanachZjednoczonychzamkniętanaprawieczterdzie-
ścilat.Obecnośćsamejnazwywtytułachanglojęzycznychperiodyków8oraz
2Ibidem,s.45.
3NatematpraskiegoetapukarieryWellekazob.O.Sládek,RenéWellekiPraskaSzkoła
Strukturalna,tłum.J.Faber,[w:]StrukturalizmwEuropieŚrodkowejiWschodniej.Wizjeirewi-
zje,red.D.Ulicka,W
.Bolecki,Warszawa2012.
4SformułowaniepożyczamodFranciszkaSiedleckiego.Namarginesie„Stylistyki”Toma-
szewskiego[1935],[w:]F.Siedlecki,Pisma,oprac.M.R.Mayenowa,S.Żółkiewski,Warszawa
1989,s.648.
5R.Wellek,meRevoltAgainstPositivisminRecentEuropeanLiteraryScholarship[1946],
[w:]idem,ConceptsofCriticism,red.S.G.NicholsJr.,NewHaven-London1963,s.256.
6Ibidem,s.281.ZkoleiwartykuleAmericanLiteraryScholarshippowyliczeniuwad
XIX-wiecznejfilologii,stwierdzał:n[ł]trzebapamiętać,żesąonedowodemupadkuwarto-
ściowejidei,jakąbyłafilologiapojmowanajakocałościowanaukaocywilizacji[ł]”
.Ibidem,
s.299.CiepłesłowapodadresemfilologiiWellekformułowałzazwyczajprzyokazjiwielkiej
czwórkiXX-wiecznychniemieckichromanistów:LeoSpitzera,KarlaVosslera,ErichaAuerbacha
iErnstaRobertaCurtiusa.Zob.R.Wellek,LeoSpitzer(1887-1960),„ComparativeLiterature”
1960,nr4,s.310.
7OpróczwpływowegopodręcznikanapisanegorazemzWarrenemwartowspomnieć
ośmiotomowąserięwydawnicząAHistoryofModernCriticism:1750-1950podredakcjąWel-
leka,ukazującąsięwlatach1955-1992.
8R.Wellek,LeoSpitzerł
