Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
18
.
Wprowadzenie.Filozofiahermeneutyczna
byzpewnościąwydłużyćonazwiskawieluinnychfilozofówostatnichdziesięcio-
leci.Wszyscyoniujmująnaszerelacjezeświatemjakozapośredniczonekultu-
rowoijęzykowo,costanowiwyrazprzeformułowaniatendencjizaznaczających
sięwgłównym,tzn.idealistycznym,nurciefilozofiinowożytnej10.
Wiedzybędącejwiernymodtworzeniembytuwsobieniejesteśmywstanie
zdobyć,gdyżniejesteśmyneutralnymiobserwatoramiotaczającegonasświata
iprocesypoznawczeniesąwcaleczymśpierwotnym,jakwydawałosięfilozofii
czerpiącejinspiracjezmyśliArystotelesa.WnawiązaniudosłówVattimamożna
zatempowiedzieć,żeoiledotądmieliśmyopisywaćświat,otyledziśmamygo
interpretować.Poznanieteoretyczneokazujesięczymśwtórnym,gdyżmyślenie
filozofówstanowiformękontynuacjimyśleniapoprzedzającegoichdokonania.
Odczarowanieaktywnościmyślowejpoleganauświadomieniusobie,żejejrze-
czywistympodmiotemsąludziemyślącygłówniepoto,bypodtrzymaćsweżycie.
Niedostępnyjestimpunktwidzeniaabsolutu,zaśzkoleimyślenieniejestwcale
czymśnadnaturalnym,leczwypływazdośćprozaicznychuwarunkowań.Jakwyraża
tojedenzfilozofówhermeneutycznych:„znajdujemysięjużzawszewnaszymżyciu,
«wrzuceni»wświatiniemamożliwości,bywymknąćsiętemu«jużzawsze»”11.
Zawspomnianymwyżejodczarowaniemmyśleniaidzieodczarowaniesamej
filozofiiidystanswzględemtego,czymonadotądbyła.Mówiącnajkrócej:nie-
możliwajestfilozofiabezzałożeniowaaniwychodzenieodneutralnegopunktu
początkowego,gdyżuprawianiefilozofiistanowikontynuacjęmyśleniazwiązanego
zokreślonątradycjąkulturowąijęzykową.Nienależyzatemabsolutyzowaćjej
możliwości,gdyżwniejsamejodnaleźćmożnacośprzypadkowego,związanego
zpewnątradycjąihistoriąokreślonejkultury.Rozumniejestzaśnatyleautono-
miczny,bymógłunieważnićpodziałykulturowewtrakciezajmowaniasiękonkret-
nymiproblemamiżycia,gdyżniejestwstaniezdystansowaćsięwzględemniego.
Filozofiimetafizycznejniejesteśmyzatemwstaniekontynuować,gdyżproblema-
tycznastajesięzarównoideaabsolutnegorozumu,jakteżmożliwośćrefleksyjnego
objęciasiebie.Filozofiiniestaćnadotarciedoostatecznychźródełanibytu,ani
wiedzy,zaśzdrugiejstronyniejestonateżwstanieskonstruowaćlogicznejcało-
ścipoznania.Problematycznestałysięnawetdotychczasowepojęciafilozoficzne,
gdyżpanującaobecnieświadomośćhistorycznaniepozwalanaichbezrefleksyjne
przejmowanie.Zmierzchmetafizycznegosposobumyślenia,októrymodpewnego
czasutakwielesięmówi,niepozwalaliczyćnapoznanieostatecznejprzyczyny
rzeczyiujęcieichabsolutnejcałości.Dlategonarzędziapojęciowefilozofiimuszą
doznaćistotnychkorekt.
10Por.A.Przyłębski,Krytyka…,s.25.
11O.F.Bollnow,PhilosophiederErkenntnis.DasVorverständnisunddieErfahrungdesNeuen,Stuttgart–
Berlin–Köln–Mainz,1970,s.22.
