Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Spinoza,inspirującsiętuujęciemKartezjusza,ale
jednocześnieznaczniejeradykalizując,nazywataki
doskonałybytsubstancją.Otojednazpierwszych
definicjisystemu:„Przezsubstancjęrozumiemto,
coistniejesamowsobieipojmowanejestsamoprzez
siebie”—tobytniewymagającyżadnych
zewnętrznychracji,istniejącywłasnąswąmocą,
niepotrzebującyżadnejprzyczynysprawczej,będący
przyczynąsamegosiebie(łac.
causasui).
Jakotaki,
niezależącodżadnegoinnegobytu,jest
nieograniczony,czyliwłaśnienieskończony—musi
byćzatemjeden,bogdybyistniałydwatakiebytylub
więcej,tobysięnawzajemograniczały,niebyłyby
przetonieskończone.Ówjedyny,nieskończonybyt,
skorojestwłaśnienieskończony,możeprzejawiaćsię
nanieskończonąilośćsposobów.Otóżtakibyt
zgodnieztradycjąnazywasięBogiem,alemożna
goteżnazwaćpoprostucałościąprzyrody:
Deussive
natura
(Bóg,czyliprzyroda)powiadaSpinozaistaje
siętohasłemrozpoznawczymjegometafizyki.
Wszystko,coistnieje,stanowiprzejawnieskończonej
substancji—Bogaiprzyrodyzarazem;wszystko
macharakterboskiinaturalny.Takiestanowisko
filozoficzneokreślasięmianempanteizmu
(komentatorzyspierająsiętylko,czypanteizm
Spinozymacharaktermaterialistyczny,redukujący
Bogadoprzyrody,czyraczejspirytualistyczny,
„uduchowiający”światmaterialny).Spinoza,
przejmującterminologięodGiordanaBruna,
powiada,żewszystko,coistnieje,toalbo
natura
naturans
(naturatworząca),albo
naturanaturata
(naturastworzona)—wzależnościodtego,odktórej
