Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
A.E.Szołtysek,Filozofiawychowaniamoralnego,Kraków2009
ISBN:978-83-7850-345-3,©byOficynaWydawnicza„Impuls”2009
Metafizycznośćosoby
37
tzschegodasięuznaćzaprekursorapsychologiibehawioralnej,biorącejw
nawiaspsychologięfilozoficznączyfilozofięczłowieka,którewspółtwo-
rząhistorięfilozoficznejmyślieuropejskiej.Naukiempiryczne(łączniez
psychologią,socjologiąimedycyną)zajmująsięrównieżczłowieczą
zwierzęcością,wtymsferącielesnączłowiekaisferąpsychicznączłowie-
ka.Naukiempiryczneniedysponująmetodąbadańduchowejsferyczło-
wieka.Tasferaodwiekówjestwkompetencjifilozofówiteologów.Naj-
bardziejradykalniepostąpiłapsychologiabehawioralnaogłaszającautory-
tatywnie,żetakiejsferypoprostuniema.
Nietzschegokoncepcjanadczłowiekajestrównoważnazarysowanej
wyżejkoncepcjiczłowieczejzwierzęcości
80
;jegonadczłowiekjest‘odar-
ty’zczłowieczejduchowości.Wszakduchowewartościzastępujefunk-
cjamipsychomotorycznymi,zaśduchowąwolnąwolęzastępujemocą
woli,któramanifestujesiępanowaniem,przetrwaniemidominacją,a
więcatrybutamiczłowieczejzwierzęcości
81
.WedleNietzschegowszyst-
kiewartościmoralnesąsubiektywne.Subiektywnamoralnośćczłowieka
przylegadosubiektywnejnaturyczłowieka;jednanaturajestsilna,druga
słaba.Jegotypologiajestdwubiegunowa:albowartościmoralnepanów
albowartościmoralneniewolników;innepodziałysąnieadekwatne.Sto-
sunekwartościmoralnychpanówdowartościmoralnychniewolników
symbolizujestosunekRzymu(arystokracjirzymskiej)doJudei:
„RzymprzeciwJudei,JudeaprzeciwRzymowi:-niebyłodotychczaswiększegowyda-
rzenia,niżtawalka,niżtenproblem,niżtenśmiertelniewrogiantagonizm.Rzymwi-
działwŻydziecośsprzecznegozsamąnaturą,monstrumniejako,którestanowiłojego
antypody;[ś]mamyprawo,bypowodzenieiprzyszłośćrodzajuludzkiegowiązaćz
bezwarunkowympanowaniemwartościarystokratycznych,wartościrzymskich.[ś]
Rzymianiebyliludźmipotężnymiidostojnymi,[ś].Żydzi,odwrotnie,bylikapłańskim
ludemresentymentu[ś].Ktonaraziezwyciężył,RzymczyJudea?Ależniemawątpli-
wości:dośćzważyć,przedkimsięwsamymRzymiebijepokłonyjakoprzedkwintesen-
cjąwszystkichnajwyższychwartości-inietylkowRzymie,leczniemalnapołowie
ziemskiegoglobu,wszędzie,gdzieczłowiekstałsiępotulnybądźchcesięstaćpotulny-
przedtrzemaŻydami,jakwiadomoijednąŻydówką(przedJezusemzNazaretu,przed
rybakiemPiotrem,tkaczemdywanówPawłemorazmatkąJezusa,Marią).”
82
80
Człowieczazwierzęcość(wtymfizjologiaipsychika)umożliwiafundowanie
człowieczejduchowości,aleiczłowieczaduchowośćzakładaczłowieczązwierzęcość.
Wszakczłowieczazwierzęcośćjestzewnętrznąstronąwewnętrznejduchowości.
81
Zob.A.E.Szołtysek:Filozofiapedagogiki...,rozdz.III:Teoriaczłowieka,s.177.
82
F.Nietsche:Zgenealogiimoralności.Pismopolemiczne.Tłum.G.Sowiński.
„Znak”Kraków1997,s.59-60.
