Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
16
Wprowadzenie
samotożsamość).Wjęzykugreckimsłowoparadoksoznaczasądsprzeczny
zpowszechnąopiniąodparádoksosnieoczekiwany,dziwny.Paradoksjest
nierozerwalniezwiązanyzpojęciemsprzeczności,czylizkoniunkcjąsądu
ijegonegacji.Zasadaniesprzecznościgłosi,żeżadnakoniunkcjatypu
nieprawda,żepinie-p,niemożebyćprawdziwa
29
.osprzecznościNishida
pisał:DZpunktuwidzeniaabstrakcyjnejlogiki[logikiklasycznejA.K.]to,
cojestsprzeczne,niemożesięłączyćwłaśniedlatego,żeniemoże
nastąpićpołączenie,mówimyosprzeczności.Jeślitylkoistniejenajmniejszy
nawetpunktstyczności,niemożebyćmowyosprzeczności”
30
.
Wsądzieparadoksowym[określeniaparadoksowyużywamzaTadeuszem
Płużańskim
31
A.K.]mamiejscetożsamośćparyprzeciwieństw
(A=nie-A),cooznacza,niejestzachowanazasadaniesprzeczności,
wyznaczającagranicemyślenialogikiklasycznej.Zpunktuwidzeniazdrowo-
rozsądkowejlogikiklasycznejparadoksjesttraktowanyjakoabsurd.
Uważam,żeprawdziwyparadoksjestsądemsprzecznymjednowymiaro-
wym.Możnabowiemwyróżnićdwarodzajesądówsprzecznych:sądy
sprzecznedwuwymiaroweisądysprzecznejednowymiarowe.Sądysprzeczne
dwuwymiarowetotakiesądy,wktórychkażdyzesprzecznychelementów
dotyczyinnejsfery.Sprzecznośćwtegotypusądachjestpozorna,ponieważ
pojawiasięjedyniejakorezultatnieścisłegosformułowaniasądu.DBłąd”
polegawięcnatym,żeniewyjaśniono,podjakimwzględempodmiotowi
gramatycznemuprzypisywanejednocześniecechybędąceswoimiprzeci-
wieństwami,lubniezaznaczono,żecechyteniedotyczątegosamego
momentu.NaprzykładsłynnesłowaBlaise)aPascala:DCzłowiekjestwielki
inędznyzarazem”mogąbyćinterpretowanejakosądsprzecznyjedno-
wymiarowylubdwuwymiarowy.
Sądtenjestsądemsprzecznymdwuwymiarowym(awięcsprzecznośćjest
tylkopozorna),jeślidotyczydwóchnastępującychwypadków:
1.Podmiotowiprzypisanesprzecznecechy,aleniepodtymsamym
względem.Naprzykład:DCzłowiekjestwielkiwsferzeswoichmożliwości
poznawczychinędzny,ponieważtakłatwogounicestwić”.
29
SimonBlackburn,Oksfordzkisłownikfilozoficzny,KsiążkaiWiedza,Warszawa1994,s.376.
30
Kitaro
Nishida,Zettaimujuntekijikodo
¯itsu,w:NishidaKitaro
¯zenshu
¯,op.cit.,t.9,s.160.
31
TadeuszPłużańskiuważał,żepojęcieparadoksalnymaczęstoznaczenieemfatyczne,
dlategowprowadziłpojęcieparadoksowywkontekścielogicznym.