Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
5.1.Abiotyczneczynnikichorobotwórcze
501020
Klimat
Fluktuacjeklimatuwskalikilku-,kilkunastu-,czynawetkilkudziesięciulatmogą
decydowaćozmianachcałychzespołówczynnikówabiotycznychisąprzyczyną
choróbposzczególnychgatunkówdrzewicałychekosystemówleśnych.WPolsce
panujeklimatprzejściowy.Jegoprzejściowośćjestzwiązanazezmiennądomi-
nacjąwczasierokuośrodkówbarycznych:niżuislandzkiegoiwyżuazorskiego.
NatereniePolskiprzeważająmasypowietrzazkierunkówzachodnich(Mikułow-
ski2001a,2001b).Określoneporyroku(wiosna,lato,jesieńizima)charaktery-
zująsię,opisanymiwpracachmeteorologicznych,przeciętnymitemperaturami,
opadami,nasłonecznieniemitp.Częstojednakśredniewartościtychcharakte-
rystykznacznieodbiegająodśredniejwieloletniej.Popularniemówisięwtedy
oanomaliachpogodowych.Wdanychstatystycznychsąoneokreślanetylkojako
maksimaiminima,aledlawieluorganizmów,wtymdrzewleśnych,częstoowe
wartościoznaczająpoczątekprocesówchorobotwórczych.Ciągłepomiarymi-
kroklimatycznesąprowadzonedopieroodniespełna100lat,alezwieluźródeł
możnaodczytaćprzebiegniektórychparametrówpogodowychnatereniePolski
wostatnimtysiącleciu.Takimiźródłamisąm.in.kronikiklasztorneprzedstawia-
jąceskalęzmianklimatuianomaliipogodowych.Udokumentowanowystępowa-
nieokresówocieplenia,np.wX-XIIw.,kiedynatereniePolskizakładanowinnice,
czyoziębienia,np.wXVIIIw.(zima1708/09),gdyzamarzałBałtyk.
Opróczdługookresowychfluktuacjiklimatu,liczonychwdziesiątkachczy
setkachlat,występowałyzmianykrótkookresowe-jednorocznelubkilkulet-
nie.Wgrudniu1185r.ruszyłypąki,awstyczniurozwinęłysięliścieikwiaty
drzew;w1412r.napoczątkulutegobyłyjużświeżewarzywaikwiaty;w1535r.
długotrwałasuszabyłaprzyczynątakwielkiegogłodu,żeżywionosięchlebem
zliścidębowychistarychstrzech;naprzełomielat1571/72panowałasro-
gazimaodpaździernikadoWielkanocy;naprzełomiestyczniailutego
1929r.zimowetemperaturysięgały-40°C;awNiemczech(lata1962,1972,
1990,1999)każdyhuraganotrzymywałprzydomeknhuraganustulecia”(Za-
jączkowski2001).Przedstawionezmianyklimatuwostatnimtysiącleciu
iwczasachnamwspółczesnych,poprzezszerokieamplitudyróżnychczynni-
kówabiotycznych,decydowałyidecydująostabilnościekosystemówleśnych.
501030
Niskatemperatura
Meteorologiarozróżniadwaprzedziałyniskichtemperatur,któremogąbyć
zagrożeniemszczególniedlamłodychroślin.Sątochłódimróz(Mikułowski
1998b,2001c).Chłodemokreślasięprzedziałtemperaturod0°Cdook.10°C.
Chłódwystępujepowyżejtemperaturyzamarzaniawody.Mróznatomiast
57
