Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
JacekSurzyn:OntologicznydowódnaistnienieBoga...
23
nych.Prosteprzykładymogąwyjaśnić,naczympolegataróżnica.
SądflTrójkątmatrzyboki”jestsądemanalitycznym,wktórym
związekpodmiotuiorzecznikajestkonieczny—rozerwanietego
związkuprowadzidosprzeczności.ZkoleisądflTrójkątistniejereal-
nie(marealneistnienie)”jestsądemsyntetycznym,ponieważ
związekpodmiotuzorzecznikiemniejestkoniecznyijegorozerwanie
nieprowadzidosprzeczności.Innymisłowy,trójkąt,abybyłtrój-
kątem,niemusirealnieistnieć,alemusimuprzysługiwaćcechatrój-
boczności16.
Sądysyntetyczneposzerzająnasząwiedzęidlategowtreściorzecz-
nikamusimieścićsięcoś,czegoniemawtreścipodmiotuicozarazem
wzbogacanasząwiedzęopodmiocie.Jednakwprzypadkuorzeczenia
logicznego,które,zdaniemKanta,mieszasiętuzorzeczeniemreal-
nym,niezawieraonożadnejtreści,ponieważlogikaabstrahujeod
wszelkiejtreści.Zatempojęciumożnalogicznieprzypisaćwszystko;
jakpiszeKant:flNalogiczneorzeczenienadajesięwszystko,cosię
chce,nawetpodmiotmożnaorzekaćonimsamym”17.Inaczejjest
wprzypadkuorzeczeniarealnego,toznaczyokreślenia(właściwości)
przypisanejdanemupodmiotowi—tutajtreśćjestważnaiorzekana
opodmiocie,wbadanymprzypadku—oIdeinajwyższej,oBogu,ma
poszerzaćwiedzęoNim.Natympolegacałydowódnazywanyontolo-
gicznym,żewychodzącodistotynajwyższej(ensrealissimum),przypi-
sujesięjejistnienie,gdyżinaczejowaistotaniebyłabytąistotą.
ZrozumowaniategowyprowadzaKantnajważniejszyargument
przeciwkodowodowiontologicznemu,mianowicieżeistnienie(bycie)
niejestorzecznikiemjakowłaściwościądołączonądopodmiotuipo-
szerzającąonimwiedzę(ubogacającągo).Istnienieniejestrealną
właściwością,którąmożnadodaćdorzeczy(podmiotu)18.Istnienie
16KrVA597—598,B625—626.Por.Smith,s.530.CohenrozumowanieKan-
tasprowadzadoprostejformuły:fl[...]jederExistentialsatzsyntetischist,unddas
DaseinalsoinihmohneWidespruchaufgehabenwerdenkann”.Cohen,s.174.
17KrVA598,B626.Ingarden,s.476.
18flSeinistoffenbarkeinrealesPrädikat,d.i.einBegriffvonirgendetwas,was
zudemBegriffeeinesDingeshinzukommenkönne”.KrVA598,B626.Powracatu
zasygnalizowanywewcześniejszymprzypisieproblemterminologii,mianowicieKant
piszenieExistenz,leczSein(namarginesie:Ingarden,idączaAdickesem,bierze
słowoSeinwcudzysłów,wskazując,żechodzinieosamoistnienieczegoś,leczopoję-
cieflistnienia”).TerminSeinoczywiściewyrażaistnienie,leczzarazemsytuujesię
lepiejwobeccałejtradycyjnejmetafizyki.Kant,posługującsięterminemSein,wska-
zujenaterminłacińskiesseodniesionydoistnienia,naprzykładwfilozofiiTomasza
zAkwinu.PrzekładF.G.Bornanałacinębrzmitak:flEssemanifestumest,innullo
atributoversarireali,idest,inconceptucuiuspiam,quodpossitadconceptumrei
cuiusdamaccedere”.Born,s.415.
