Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
PopularnośćpracySorelawPolscemazpewnościąwielewspólnego
zjejwymowąantypruską.Sporyoto,czyIrozbiórzapoczątkowałyPrusy,
AustriaczyRosjasącałkowicieuzasadnionehistoriograficznie,jednakgdy
tłumaczonopracęSorelanajęzykpolskiwokresiepóźnejPRL,akcentowano
przedewszystkimowaantypruskąwymowę,odnoszącsiędosferymoralnej
ioskarżającFryderykaIIpodwzględemetycznym.SamSorelpodchodziłdo
kwestiiinicjatywyFryderykawsposóbdużobardziejwyważony,rozumiejąc
np.żezpowodówgeopolitycznychigeograficznych,Prusyniemogły,wprze-
ciwieństwiedoAustriiiRosjiwahaćsięnieustannie,czydladobrarównowa-
gisiłwEuropieWschodniejipokojumiędzysobąlepiejpodzielićPolskęczy
Turcję.PrusyniegraniczyłyzTurcjąistądwoczywistysposóbstarałysięzain-
teresowaćWiedeńiPetersburgraczejterytoriamiPolski.Wrokuuchwalenia
konstytucji3maja(1791)ministrowiezeszkołyFryderykaII:Fickelstein,Her-
tzbergorazAlvenslevenwydaliinstrukcjedlaposławWarszawieGoltza,gdzie
wjejpunkciepierwszymzauważyli,żedziedzicznierządzonaPolskazracji
geografiijestwrogiemPrus23.Wpodobnymtoniepisałwówczaswłoskidyplo-
mata,którywybiłsięwpruskiejsłużbiejeszczezażyciaFryderykaII,Girolamo
Lucchesini:MiędzyPolskąaPrusamimożebyćtylkotakirodzajzwiązków
jakisiębierzezestrachuPolskiprzedinnymijejsąsiadami24.
MimoiżniebyłowPrusachżadnejpartiiBpropolskiej”,jakaczasamipra-
wiesiętworzyławWiedniuiPetersburgu,nieudajesięSorelowiudowodnić
głównejwinyFryderykaIIwtymstopniu,jakbychciałtegoJanuszPajewski.
Wartozauważyć,żeSorelwcalenieomijakwestiiobciążającychRosjęczyAu-
strięaniteżniewygodnegodlapolskichhistoriografówipolitykówwszystkich
czasówfaktu,iżwXVIIIw.rozbioryterytoriówbyłyczymśnaturalnymimało
ktouważał,żekrzywdząonemieszkańcówspornychterenów,zwłaszczaje-
śliistniałamożliwośćzastąpieniakiepskichrządówprzezbardziejoświecone.
Każdypoważniejszyintelektualistawiedział,żewPolsce(od1736r.)nie-ka-
tolicyniemoglisprawowaćurzędówpaństwowych,cotłumaczydlaczegozde-
cydowanawiększośćliberalnychelitintelektualnychEuropy,nawetwkrajach
neutralnych,stałapostroniezaborców.
SoreljestpopularnywPolscetakżejakoautortezy,jakobypowstanieko-
ściuszkowskieosłoniłorepublikęfrancuskąprzedzniszczeniemzrąkmonar-
chistycznycharmiiRosjiiPrus25.Mimopewnejpolonofiliiianachronicznego
23H.Kocój,DyplomacjaPrus,AustriiiRosjiwobecKonstytucji3maja1791r.,Zagadnie-
niawybrane,Kraków1998,s.15.
24G.Lucchesini,ListydoFryderykaWilhelmaII.ObrazSejmuWielkiegowraportach
pruskiegodyplomaty,Warszawa1988,s.113.
25Ponieważkażdynaród,takżepolski,lubiprezentowaćwłasnezasługi,wPolsceoddawna
eksponujesiępisarstwoAlbertaSorela.
25
