Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
naFryderykaIjakonabezczelnegoparweniusza,aLudwikXVniewielelepiej
nakolejnychkrólówzdynastiiHohenzollernów,jednakżeztrudemakceptuje
możliwyinnywariantdziejówniżbrytyjskiopartynaparlamentaryzmie,mil-
czącozakładając,żeówmodeljestnajbardziejnaturalnyinajlepszy.Wytknęło
towXXw.wieluhistorykówzHolendremPieteremGeylemiBrytyjczykiem
HerbertemButterfieldemnaczele.
MacaulaynierozumiespecyfikidyplomacjiXVIII-wiecznejimylniein-
terpretujefakty.UznajeFryderykazasojusznikaMariiTeresywr.174034,co
prowadzidosurowejocenypolitykikróla.Rozgrzeszagonatomiastzfranko-
filii,piszączpewnąprzesadą,żewNiemczechjegoczasówniebyłonarodowej
literatury,więctujęzykfrancuskikrólowałniepodzielnie35.OAntimachiavelu
pisałtak,jakbygonieczytał,jakoopacyfistycznympamfleciepotępiającym
wszelkąwojnę.FryderykIIpróbowałwstrzymaćdrukdzieła,aleraczejdlatego
bywrogowieniepoznalijegosposobumyślenia,aniejakobybałsięwyjśćna
hipokrytę.ZupełniebezpodstawnieoskarżaMacaulayFryderykaorozpętanie
wojnyeuropejskiejw1740r.,takjakbyBawariaczyFrancjajejniechciały,
aprzecieżBrytyjczycyiHiszpaniewojowalijużodroku,aweFrancjichciano
poprzećHiszpanów.MylniebierzeteżMacaulaybitwępodMollwitzwkwiet-
niu1741r.zasygnałdoatakupozostałychzłodzieiterytorialnychnaAustrię,
znowumylącchronologię36,jakbowiemzobaczymytoraczejBawariaiFrancja
zachęciłyFryderykadospróbowaniaatakunaŚląsk.W1742r.,zdaniemMa-
caulaya,Sasiporzuciliswoichsojuszników,gdyżtosamozrobiłyPrusy.Za-
skakujekreowanieFryderykanaapostołazdradypolitycznejwepoce,wktórej
byłaonapowszechna37.
MacualaykrytykujeFryderykazaupokarzanieVoltaire’aizato,żesekreta-
rzeiżołnierzenigdyniemieliurlopu.Byćmożeodnośniesekretarzyhistoryk
brytyjskimaracjęwobecprzeciążeniaskromnejpruskiejadministracjicywil-
nejpracą.Chwalinatomiastfakt,żeFryderykuważałsięzasługęswegona-
roduipisałnawetczęstoBMójludija”.Zauważatakże,iżFryderykpozwalał
siękrytykowaćprasieiniestosowałcenzuryiżenadTamiząniktbyniemógł
powiedziećoJerzymIItego,cowPrusachmówionooichkrólu.Chwalirów-
nieżfryderycjańskątolerancjęreligijną.Ulegajednakromantycznymzłudze-
niomoMariiTeresie,któranigdyniezapomniała,jakźlepotraktowałjąFry-
deryk,comiałobytłumaczyćdekadyrewanżyzmuihipokryzjipolitycznejoraz
34Chociażjegopropozycjasojuszu:ŚląskwzamianzapomocprzeciwFrancjiiBawariinie
zostałaprzezWiedeńprzyjęta.
35Th.B.Macaulay,LifeofFredericktheGreat,NewYork1882.Wkolejnychakapitach
powołujęsięrównieżnatępracę.
36Ibidem,s.30-34.
37DośćwspomniećporzucenieAustriiw1713r.przezBrytyjczykówiHolendrów.
29
