Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstęp
23
Wnaszymkrajupookresiereformacji,wlatach1560-1570,pozostałojedyniedwa-
dzieściaklauzurowychklasztorówstarejformacjiśredniowiecznej,którewówczaswy-
magałypilnejreformywewnętrznej
139
,gdyżDobserwazakonna,czyliżyciewedługregu-
ły,byłaprawiezaniedbana.Brakbyłowklasztorachwłaściwegozakonnegoduchawe-
wnętrznegoorazgłębszegożyciareligijnego.Oznaczałotomniejlubwięcejposunięty
proceswewnętrznegorozkładu”.
140
Byłtowyniknietylkokryzysuwywołanegoreforma-
cjąprotestancką,aletakżezłąorganizacjążyciazakonnegoorazniekorzystnymioko-
licznościamikościelno-politycznymi.
141
Miałtozmienićsobórtrydencki,któryustano-
wiłostatecznąregułęwiaryidyscyplinykościelnej.
142
Niezależnieodsądówwspółcze-
snychhistoryków,czysobórtylkoupowszechniłreformęwcześniejrozpoczętąwwielu
miejscachkatolickiejEuropy
143
,czy,jaktwierdziwiększość,byłwydarzeniemprzełomo-
wym:„SobórTrydenckizpewnościąukształtowałizmieniłobliczeKościołakatolickie-
gojakżadeninnysobórpozaSoboremWatykańskimII.Pozostałesobory,mimoswego
znaczenia,oddziaływałytylkonaokreślonedziedzinyżyciaKościoła,odciskającnanich
swepiętno.Aleniemożnamówićożadnyminnymsoborze[...],iżnadałkierunekikształt
całejepocehistorycznej,jakjesttomożliwewprzypadkuKościoła»trydenckiego«lub
»potrydenckiego«”.
144
Należypodkreślić,żejeśliuchwalonenasoborzewTrydenciedekretydogmatyczne
Dzostałypotemzgodnąuwagijednomyślnościązaakceptowaneprzezwszystkiekatolic-
kieszkołyteologiczne[...],torealizacjapostanowieńdyscyplinarnychnapotykałaprze-
szkody”.
145
Wsposóbszczególnyzjawiskotoobserwujesięwzamkniętychkonwentach
żeńskich,gdzieprocesreformnieprzebiegałanibezoporów,aniwwynikujednorazo-
wejakcji.IstniejąwyjątkiitakimwPolscebyładziałalnośćMagdalenyMortęskiej,ksie-
nibenedyktynekchełmińskich,którawswoimklasztorzeszybkodoprowadziładozmian
wnowymduchu.
146
Wpozostałychklasztorachreformywprowadzanoetapamiinaprze-
strzenidługiegoczasu,chociaż,jakwykazująbadania,klasztoryżeńskiewcześniejpo-
dejmowałysiędziałańreformatorskichniżmęskie.
147
Błędemjestzatemsądzić,żeprzed
1563rokiemźlesiędziałowKościele,apotymrokuwszystkocałkowicienaprawiono.
Obserwujemyprocesdługotrwałegodocieraniareformistycznychzaleceńsoborutry-
139
S.Litak,Wdobiereformipolemikreligijnych,[w:]ChrześcijaństwowPolsce.Zarysprzemian966-1979,
red.J.Kłoczowski,Lublin1981,s.231
140
141
Tamże,s.205.
A.Bazielich,dz.cyt.,s.204.
142
W.Góralski,WprowadzeniedohistoriiustawodawstwasynodalnegowPolsce,Lublin1991,s.133.
143
T.Silnicki,SoborypowszechneaPolska,Warszawa1962,s.146.
144
K.Schatz,Soborypowszechne.PunktyzwrotnewhistoriiKościoła,przeł.J.Zakrzewski,Kraków2001,
s.207.
145
J.Delumeau,dz.cyt.,s.39.
146
K.Górski,MatkaMortęska,Kraków1971,s.57-62.
147
M.Borkowska,ZakonyżeńskiewPolscewokresiepotrydenckim,[w:]ZakonyiklasztorywEuropieŚrodko-
wo-WschodniejX-XXwiek,red.nauk.H.Gapski,J.Kłoczowski,Lublin1999,s.200,208i226.
