Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
RozważaniaSamuelaWeberamogąbyćzateminterpretowanejakowiel-
kaglosadoPoetykiArystotelesanatematspecyfcznychwłasnościmedium
teatru,któretylkozpozorujestflprześwitujące”iflprzezroczyste”.Oczywi-
ścieniesugerujeon,żeArystotelesnierozumiałbądźnieuwzględniałtej
flnie-przezroczystości”teatru(teatralności)jakomedium.Celemgłównym
StagirytybyłojednakprzeformułowaniePlatońskiej,negatywnejkoncepcji
mimesispoetyckiej,którejArystoteles–wprzeciwieństwiedoPlatona–przy-
pisywałbardzowysokąwartość.ZapewnetakżeztegowzględuwPoetycenie
poświęciłontyleuwagiteatrowiijegowłaściwościommediacyjnym,cośrod-
komliterackim.Zarazemjednakaspektteatralnyjestzasadniczopodstawą
wywoduArystotelesa,aliterackieidramaturgicznewyzwaniasązarazem
wcałejswejoczywistościwpisanewrozważanianatematrelacjisztuki,me-
diówidramaturgiidzieła.
WnawiązaniudopoglądówStagirytynależyjednakzauważyć,żeniekaż-
dyrodzajopowieścinadajesiędotego,bypodlegaćukonstytuowaniuwra-
machmediumteatru,aidącdalej–wkażdyminnymmediumaudiowizual-
nym.Jakwiadomo,Arystotelestenszczególnystatusumożliwiającyskuteczne
flukonstytuowaniesięopowieściwmediumteatralnymprzypisywałfabule
dramatycznej(anienaprzykładopowieściepickiejczyliryce–mogąonebyć
zaledwiekomponentamidramatui–coważne–viceversa,tj.dramatmoże
byćczęściąstrukturalnąepiki,liryki)22.ZdaniemArystotelesacechąkonstytu-
tywnądramatujestwłaśnieto,żedochodziwniej(dziękiniej?)dospotkania
fldziałaniaiżycia”,flpraksisibios”,doprzedstawieniafldziałającychpostaci”23.
22Sądzę,żezgodniezintencjąArystotelesamożemyprzyjąć,żewfabuleepickiejkompo-
nentydramatycznesąwzasadzieelementamistałymi,pojawiająsięnaprzykładzawszewtedy,
gdynarratorwmowiepozorniezależnejprzytaczadialogipomiędzypostaciami,choćoczy-
wiściedialoginiesąjedynymiwyznacznikamifldramatyczności”.Por.Arystoteles,Poetyka...,
s.83,1459a16-17:flWsztucenaśladowczejwyrażonejwformieopowiadaniaiwjednorodnym
wierszu,oczywiściepodobniejakwtragedii,fabułapowinnabyćułożonawsposóbdramatycz-
ny”.Oczywiściefabułaepickazdramatycznymikomponentamimożebyćrównieżpodstawą
przekazuwróżnychmediachaudiowizualnych,wtymdzisiajzwłaszczaflmu,ale–jakwiado-
mo–takżeteatru.Istotąjestprzedewszystkimto,wjakisposóbijakimiśrodkamidanegome-
diumbędzierealizowanawówczasfunkcjanarratora.Pozawłaściwościamidramaturgicznymi,
wynikającymizfaktuprzedstawieniafldziałającychpostaci”(nawetjeślifldziałanie”miałoby
polegaćnaflbrakudziałania”,tj.swoistejpetryfkacjiruchu,akcji,jaknp.wdramatachMa-
eterlinckaczyBecketta),przekazfabułyepickiejwmediachaudiowizualnychłączysięm.in.
zumiejętnościąbudowaniawdzielesztukitzw.epickiegodystansu.
23Arystoteles,Poetyka...,s.21,1450a15-17:flTragediajestbowiemnaśladowaniemnielu-
dzi,leczdziałania(akcji)iżycia(oddziałaniazależyprzecieżipowodzenie,iniepowodzenie.
Celemnaśladowaniajestprzedstawieniejakiejśakcji,aniewłaściwościpostaci.Zcharakterem
wiążąsięichpewnecechy,natomiastczynydecydująoichpowodzeniulubnieszczęściu)”.Na
marginesiewartosobieuświadomić,coutrudnianiejednokrotnie,wysubtelnienierozróżnień,
mianowicie,żezaArystotelesemczęstozrównujesiędramatycznośćiteatralność.Weberopisu-
jetenfaktwnastępującysposób:flCoprawda,słowodramatpochodziodgreckiegoczasownika
25
