Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Zwróćmyzarazemuwagę,żetajakżepojemnakategoriafldziałania”–naróż-
nesposobyeksponowanawewspółczesnymdyskursiehumanistycznymite-
atrologicznym,odgrywającatakżeszczególnąrolęwkoncepcjachzwiązanych
ztzw.zwrotemperformatywnym,którychwagędlawspółczesnejhumanisty-
kijedyniesygnalizujemywniniejszymwywodzie24–analizowanaliteralnie,
możliwiebliskointencjiArystotelesa,wpierwszymrzędzieparadoksalnienie
dotyczyfaktuwystawianiatragediinascenieprzezaktorów–jestpowiązana
zfabułą,aniezopsis.Arystoteleswypowiadasięowewnątrzliterackiejdys-
pozycjidotyczącejświataprzedstawionego,jakrównież–pośrednio–ojego
związkuzeświatemzewnętrznym(realnym),tj.osileoddziaływaniafabułyna
odbiorców.Idopierowtymkontekścieprzypisujeonznaczeniemedium,czyli
pośredniczącemumiędzydramatem/tragediąaodbiorcąteatrowi.Jakdowia-
dujemysięjednocześniezXXVIrozdziałuPoetyki,dramatflmożeosiągnąćswój
celrównieżbezscenicznegowystawienia”25,afltragedia,zresztąpodobniejak
epopeja,osiągawłaściwysobiecelibezgestów,boprzecieżjużprzyczytaniu
objawiaswąwartość”26.
Czyoznaczato,żezdaniemArystotelesafabuładramatycznamaswąor-
ganizacjęwpełniiwyłącznieliteracką,podporządkowanązałożeniomfllite-
raturydoczytania”?Trudnozgodzićsięztakąkonstatacją,zwłaszczaże–
jakpodkreślałJerzyDanielewicz,historycznieuściślającdlaAntykuujęcie
JerzegoZiomkadotyczącewykonawczychaspektówteatralnejteoriidrama-
tu27–projektwykonawczy,któryrozpatrywałArystoteleswswymdziele,
uwzględniałwpierwszejkolejności,jakooczywiste,wykonanietragediina
drao,flrobić”lubfldziałać”;aledramatycznośćiteatralnośćwcaleniesąkoniecznie–jakczęsto
sięzakłada–równoznacznymiterminami.ZałożenietokontynuujetradycjęArystotelesa,która
stawiaznakrównościmiędzytymidwomaterminamiidlategomarginalizujewszystko,cojest
teatralne,aniejestrównieżdramatyczne”.S.Weber,op.cit.,s.344.
24Zob.R.Schechner,Performatyka,przeł.T.Kubikowski,Wrocław2006;E.Fischer-Lichte,
Estetykaperformatywności,przeł.M.Borowski,M.Sugiera,Kraków2008;E.Domańska,‘Zwrot
performatywny’wewspółczesnejhumanistyce,flTekstyDrugie”nr5,2007,s.48-61.
25H.Podbielski,cytat3[w:]Arystoteles,Poetyka...,s.19-20.Por.takżeW.J.Ong,Oralność
ipiśmiennośćś,s.197:flStarożytnydramatgrecki–jakjużmówiliśmy–byłpierwsząformą
słowną,kontrolowanąwpełnipismem.[podkr.K.L.]Byłtopierwszy–iprzezstuleciaje-
dyny–gatunek,którymiałtypową,zwartąstrukturępiramidyFreytaga.Paradoksemjest,że
dramat,chociażprzedstawianyoralnie,byłprzedprezentacjąukładanynapiśmie”.
26Arystoteles,Poetykaś,s.103,XXVIrozdział,1462a11-12,atakże:s.25-26,1450b15-20:
flZpozostałychskładnikówśpiewjestnajważniejsząozdobątragedii,natomiastwidowisko,
chociażmaniewątpliwąmocbudzeniaafektów,jestelementemnajmniejartystycznyminaj-
luźniejzwiązanymzsamąsztukąpoetycką.Tragediaposiadaprzecieżswąmocoddziaływa-
nianawetbezwystawienianascenieibezudziałuaktorów.Pozatymwprzygotowaniuwido-
wiskawiększąrolęodgrywasztukascenografaniżpoety”[podkr.K.L.].
27Por.J.Ziomek,Projektwykonawcywdzieleliterackimaproblemygenologiczne[w:]Problemy
odbioruiodbiorcy,red.T.Bujnicki,J.Sławiński,Wrocław1977,s.73-92;idem,Semiotyczneproble-
mysztukiteatru,flTeksty”z.2,1976,s.14in.
26
