Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
cepcjędzieła.Sądzę,żemożemyzgodzićsięzSamuelemWeberem,kiedy
ukazujeon,iżwewnętrznaizewnętrznadrogaprzemian,którąprzechodzi
Edyp36,naznaczonaprzezperypetiaianagnorisis,stajesięrównieżudziałem
iwskazówkązaprojektowanąwdramaturgiidzieładlauczestnikaprocesu
estetycznego.PodobnezałożeniacechująrozumieniePoetykiArystotelesa
przezHansa-GeorgaGadamera.WjegostudiumzatytułowanymSztukaina-
śladownictwoczytamym.in.:
Rozpoznanieświadczyipotwierdza,żeprzezzachowaniemimetycznecośsię
uobecniło,cośzaczęłoistnieć.Sensprzedstawieniamimetycznegoniepolegaby-
najmniejnatym,byrozpoznaćto,coprzedstawione,zwracaćuwagęnastopień
podobieństwadooryginału.[ś]Rozpoznaćcośtonieznaczyzobaczyćponownie
rzeczjużrazwidzianą.Kiedywidzęjeszczerazcoś,cojużwidziałem,niezdając
sobiesprawy,żejużtowidziałem–toniejestrozpoznanie.Rozpoznaniezachodzi
wtedy,gdypoznajęcośjakocośjużwidzianego.Alecałazagadkatkwiwłaśnie
wtymfljako”.Niejesttocudpamięci,alecudpoznania.Jeślibowiemrozpoznaję
kogoślubcoś,przedmiotrozpoznaniawolnyjestodprzypadkowościobecnego
iówczesnegozetknięcia.Dlarozpoznaniaznamiennejest,żeto,cowidziane,jawi
sięjakotrwałeiistotne,itaistotnośćniejestzakłóconaprzezprzypadkoweoko-
liczności,wjakichwidzieliśmyjekiedyśiwjakichwidzimyjeponownie.Natym
polegarozpoznanieijakotakieobecnejestwradościnaśladownictwa.Naśladu-
jąc,ujawniamyzatemwłaściwąistotęrzeczy.[ś]Rozpoznająccoś,dostrzegamy
to,coogólne,trwałąpostaćrzeczy,oczyszczonązprzypadkowychokoliczności,
wjakichsięzniąstykamy.Jednakżerozpoznanieczegośjestrównieżpoznaniem
siebiesamego.Każderozpoznaniejestdoświadczaniemrosnącegooswojenia,
aprzecieżwszelkienaszedoświadczeniaświatasąwkońcuformaminaszego
oswajaniasięzeświatem.TeoriaArystotelesasłuszniechybapowiada,żesztuka,
jakakolwiekbybyła,jestsposobemrozpoznania,wktórymzarazempogłębiasię
samopoznanie,awięcioswojeniezeświatem37.
RówniewnikliweujęcieArystotelesowskiejPoetyki,podkreślającewagę
kategoriianagnorisisiuczestnictwoodbiorcywprocesieestetycznym,odnaj-
dziemyteżwewspominanychjużkoncepcjachPaulaRicoeura,Northropa
Frye’a,Terence’aC.Cave’a38.FrancuskiliteraturoznawcaAntoineCompa-
gnon,autorksiążkiDemonteorii.Literaturaazdrowyrozsądek,komentując
wspólnyrystychkoncepcji,wskazywałnadecydująceznaczenierelacjiwy-
stępującychpomiędzywewnętrznąorganizacjąfabułyasposobemukształ-
towaniastrategiiodbioru.Ciekawympunktemtychodczytańbyłowłaśnie
podkreśleniefunkcjiskładnikówfabułytragediowejwymienionychprzez
36S.Weber,op.cit.,s.87-101.
37H.-G.Gadamer,Sztukainaśladownictwo,przeł.M.Łukasiewicz[w:]idem,Rozum,słowo,
dzieje.Szkicewybrane,przeł.M.Łukasiewicz,K.Michalski,Warszawa1979,s.135-136.
38Por.m.in.A.Compagnon,op.cit.,s.110-116.
29
