Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Oileukładzdarzeńmacharakterlinearny,tosposóbzapośredniczenia
mabardzoistotneznaczeniedlastopniaintensyfkacjidoświadczenia,które
jestweńwpisane.Jednośćdramaturgicznadziałaniaiżyciastajesiębowiem
jeszcześciślejsza,asednodramatycznejmimesisjesttymsilniejpodkreślone,
gdy(współ)tworzyjeprzekaztransponowanydlaodbiorcyprzezokreślone
medium,najlepiejsiędotegonadające.Zkoleijegospecyfkamadecydujące
znaczeniedlaukonstytuowaniasięostatecznegokształtudramaturgiidzieła.
IchoćzpewnościąArystoteles–parafrazującGottholdaEphraimaLessin-
ga,ojcanowożytnejdramaturgiiizarazemznawcęikomentatoradziełaSta-
giryty–flniemógłsiępomylić”42,podkreślającwagęelementówliterackich
wtragedii,toprzecieżrozważałichużytecznośćisiłęoddziaływaniawoczy-
wistymigłębokimpowiązaniuzesposobemprzekazuiprezentacji,awięc
zuwzględnieniemsferyopsisijejśrodków.Toprzecieżdziękiniejtragedia–
wwerdykciewydanymprzezMistrzazeStagirywzakończeniuPoetyki–
okazywałasięformądoskonalsząodeposu43,miałabowiemzdecydowanie
większąsiłęod-działywanianaodbiorców.Zasprawąmedium–zwłasz-
czamediumaudiowizualnego–oraztak,anieinaczejskonstruowanej
iprzekazanejfabułyodbiorcamożedoświadczaćroz-poznania,swo-
42Zob.G.E.Lessing,Dramaturgiahamburska.Wybór,przeł.O.Dobijanka,Wrocław1956.
UważnąlekturędziełaArystotelesaprzezG.E.Lessingamożnauznaćzawręczpodręcznikową.
WDramaturgiihamburskiejwielokrotniedajeonwyrazswejatencjidlaArystotelesa.Wspra-
wachdotyczącychpoetykidramatuStagirytajestbezwątpieniatraktowanyprzezLessingajako
największyautorytet.PolemizujączzarzutamiDaciera,niemieckiegotłumaczaikomentatora
Poetyki,któryzakwestionowałpoprawnośćwywoduArystotelesa,Lessingpisałwnastępują-
cysposóboswejmetodzieegzegezypismMistrza:flZatrzymujęsięwięc,przechodzęwstecz
caływątekjegomyśli,odważamkażdesłowoipowtarzamsobie:Arystotelesmożesięmylić
imylisięczęsto;alenigdymusięniezdarza,abynajednejstronietwierdziłcoś,oczymna
następnejtwierdzicośwręczprzeciwnego.Wkońcuznajdujesięrozwiązanie”(ibidem,s.159).
Zaśwzakończeniu,konkluzjiDramaturgii,odnaleźćmożnanastępującewyznanie:flGwarancją
[ś],żepojąłemistotęsztukidramatycznej,jestdlamniefakt,żerozumiemjądokładnietak,jak
odczytałjąArystoteleszniezliczonycharcydziełscenygreckiej.[ś][N]iezawahamsięwyznać
(choćbymnienawetmianowyśmiaćwtychoświeconychczasach!),żePoetykęuważamzadzie-
łorównienieomylne,jakElementyEuklidesa.Jejzasadysątaksamoprawdziweipewne,tylko
oczywiścienietakłatwedozrozumieniaidlategobardziejnarażonenaatakiniżtwierdzenia
Elementów.Podejmujęsięudowodnićniezbicie,żezwłaszczatragedia,którejregułybywałyata-
kowanenawszelkieniemalsposoby,niemożeaniokrokodejśćodwskazańArystotelesa,nie
oddalającsiętymsamymoddoskonałości”(ibidem,s.276-277).
43fl[Tragedia–przyp.K.L.]zasługujenawyższąocenęidlatego,żeposiadanietylko
wszystkieskładnikiepopei(bomożenawetkorzystaćzjejwiersza),lecznadtobardzoistotny
elementśpiewuiwidowiska,dziękiktórymsprawianajżywsząprzyjemność.Równążywość
oddziaływaniaposiadaprzytymtragediaiczytana,iwystawionanascenie.Pozatymosiąga
onacelnaśladowania,mającmniejszerozmiary.Aprzecieżprzyjemniejszajestrzeczzwarta
niżrozcieńczonapotokiemczasu[podkr.K.L.]”.Arystoteles,Poetykaś,s.103,1462a15-1462b.
31
