Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
HalinaGrzmil-Tylutki
Kraków
Czykażdawypowiedźjestrealizacjągatunku?
Gatunekjakokategoriasystematyzującawypowiedzimarodowódstarożyt-
ny.WśródjęzykoznawcówzyskałnaznaczeniuwXXwieku,wrazzrozwojem
tekstologii/teoriidyskursu.Bezwzględunazapleczeteoretyczne,współcześni
genolodzyodwołująsiębezwyjątkudosłynnegotwierdzeniaBachtinaonie-
istnieniuwypowiedzipozagatunkowych.Jesttostwierdzeniegłębokosensowne
ilogiczne,takżezasadnezpunktuwidzeniaporządkującejroli,jakąprzypisuje
siętejkategoriiwypowiedzi.Czymożnazatemdopuścićmyślpolemizującą
ztymstwierdzeniem?Czymożnasobiewyobrazićsytuacjegranicznezawie-
szającesłynnątezę?Pytaniepostawionewtytuleartykułupobudzadorefleksji.
ProwokujądoniejbadaniafrancuskiegodyskursywistyDominique’aMain-
gueneau,opublikowanewnajnowszejksiążceLesphrasessanstexte(wtłu-
maczeniu:nZdaniabeztekstu”)1,wydanejw2012roku.
Podążającślademtychbadań,możnaopisaćtrzysytuacjestawiającepod
znakiemzapytaniagatunkowąspecyfikęwypowiedzi.Zanimjednakzostanąone
ukazane,należywyjaśnićkilkapojęćkluczowychdladyskursywistykiD.Main-
gueneau.Napoczątekdoprecyzowaniawymagajątytułowenzdaniabeztekstu”:
sąto(najczęściej)jednozdaniowe2wypowiedzi,będącesamodzielnymitekstami.
Należądoróżnychgatunków,copoświadczająetykietkidenominacyjne,m.in.
aforyzmy,przysłowia,slogany,hasła,motta,dewizy,bonmoty,powiedzenia,
epigrafy,maksymy,formuły,sentencje,tweetyitd.WedługMAINGUENEAU(2012)
należypodciągnąćjewszystkiepodjednąhiperonimicznąnazwę:naforyzacja”.
Zastosowanyneologizmpodkreślaprocesautonomizacjikrótkiejwypowiedzi,
1
TytułnawiązujedosłynnegodziełaAnnBANFIELD(1982)natematmowyprzytaczanej:
UnspeakableSentences:NarrationandRepresentationinthelanguageoffiction,przetłumaczo-
negonajęzykfrancuskiw1995rokupodtytułemPhrasessansparole(Théoriedurécitetdu
styleindirectlibre).
2
Opiniatadotyczytakżerównoważnikówzdań.
