Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Czykażdawypowiedźjestrealizacjągatunku?
53
jakąstanowikażdyzwymienionychgatunków.Aforyzacjajakoczynnośćróżni
sięodzakorzenionejwsłownikachnaforystyki”,oznaczającejzbióraforyzmów
lubichpisanie,odnoszonejzatemdotegojednego,szczególnegogatunku
1aforyzmu.Naobjęciewszystkichwymienionychgatunkówjednąhipero-
nimicznąnazwąpozwalaiteracjacharakterystycznychcech:krótkaizwięzła
forma,autonomiareferencjalna,charakterbinarny,paradoksalnyiuogólniający,
dyspozycjadopowielania(cytowania)(MAINGUENEAU,2012).Uznanieprzez
tekstologówwymienionychgatunkówpredestynujejewsposóbnaturalnydo
ranginaforyzacjiprymarnych”.
Oprócznich1zdaniemMAINGUENEAU(2012)1aforyzacjaobejmujejesz-
czeinnytypwypowiedzi;donichstworzonyneologizmbardziejpasuje.Chodzi
onaforyzacjewtórne”,derywowane,wypowiedziodłączone(énonciationsdéta-
chées)wprocesieichekscerpcjizwiększegotekstuprzyjednoczesnymnada-
waniuimautonomii1wsposóbwyraźniesygnalizującytakąintencjępoprzez
wykorzystanierozmaitychtechniktypograficznych.Podzielająoneprzytoczoną
charakterystykę(zob.Aneks).
Wypowiedzite,posiadającecharakterogólny,gnomiczny,sentencjonalny,
zyskująautonomięapriori,jużwsamymtekścieźródłowym.Nadająsiędo
ekscerpcji,wyjęciaztekstu,gdyż1zewzględunaswójcharakter1mogą
funkcjonowaćpozapierwotnymko-tekstem/kontekstem.WedługMAINGUENEAU
(2004b;2012)wypowiedzite(najczęściejjednozdaniowe),zewzględunawy-
mienionecechy,szczególnąstrukturęnapoziomieSai/lubSé,atakżezuwagi
nawyjątkowąpozycjęnadawcywdanejkwestii,sąwynikiemprocesunadaser-
cji(énonciationssurassertées).Innymisłowy,chodziooperacjęnadaniatakiej
wypowiedziszczególnegostatusucytowalności.Tenadasertorycznewypowiedzi
sameantycypująmożliwośćodłączenia.Funkcjonującjednakżepozapierwot-
nymkotekstem,zmieniająswójstatuspragmatyczny:przestająbyćfragmentem
tekstuźródłowego,astająsięowocemoperacjiaforyzacji;zasilająiwzbogacają
wymienionynapoczątkuzbiórgatunkówzwanyhiperonimicznieaforyzacją.Ich
twórcą,czyliaforystą3,jestlokutor4,obdarzonyautorytetem,wytyczającywięc
odbiorcomm.in.wartościepistemiczne,etyczne,estetyczne.Autorytet,miejsce
wyrażaniaprzekonańocharakterzeabsolutnym,przejawiasięwaforyzacjiiza-
razemwniejsiępotwierdza,zgodniezzałożeniemfrancuskiejteoriidyskursu.
3
WtymprzypadkuniekorzystamzneologizmuMaingueneau(aphoriseur);używamist-
niejącegowjęzykupolskimterminu1mającegotwórczycharakter1odnoszonegodotwórcy
aforyzmów(wedługsłownikówaforystąjestautoraforyzmów,najczęściejpisarz,twórcamaksym,
sentencji;moralista;uznanymiaforystamisąnp.:Lec,Tuwim,Wiercioch,Pascal,LaRochefo-
ucauld,Shaw).Twórczośćjesttuszerokorozumiana1odnosisięnietylkodoaforyzmów,ale
takżedocałejgamywypowiedziocharakterzegnomicznym,zarównoaforyzacjiprymarnych,jak
iwtórnych.
4
Używamtejobcobrzmiącejnazwyzewzględunaprecyzjęterminologiczną,zwłaszcza
żejeststosowanawpolskichtekstach.
