Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
rozwijaćbysięmogłyjedyniewspieraneprzezdwórwróżbiarstwo
iastrologia,pełniącesłużebnąrolęwobecwładzypaństwowej
ireligijnej,pozbawionemożliwościnieskrępowanego
racjonalistycznegoposzukiwania.WperskiejGrecjilokalnerady
byłybyjedyniemarionetkowymiciałamiułatwiającymikrólowi
rekwizycjęludziipieniędzy,historia–oficjalnymidziennikami
iedyktamiKrólaKrólów,zaśmianowanilokalniurzędnicytubami
satrapy(„obrońcypotęgi”)orazmagów.
Grecymoglipóźniejukaraćgrzywnąlubwygnaćswegowodza
Temistoklesa.GdybyPersowieośmielilisięuczynićtosamo
zKserksesem,zostalibypoćwiartowani–cospotkałonajstarszegosyna
władcylidyjskiegoPytiosa,któryzostałprzeciętynapół,ajegotors
inogiułożonopoprzeciwnychstronachdrogi,żebymogłaprzejść
międzynimikrólewskaarmia.TakącenęmusiałzapłacićPytios,gdy
ośmieliłsiępoprosićKserksesaozwolnieniejednegozeswychpięciu
synówzesłużbywojskowej.Pomimoargumentówwielu
współczesnychnaukowców,miastaimperiumperskiegowżaden
sposóbnieprzypominałypaństw-miast,gdybywięcTemistoklesijego
żeglarzeprzegrali,żylibyśmydzisiajwzupełnieinnejtradycji
–wktórejnapisarzachciążyłybywyrokiśmierci,kobietybyłyby
odizolowaneizakwefione,wolnośćsłowabyłabytłumiona,rząd
znajdowałbysięwrękachrozległejrodzinyautokraty,uniwersytety
stałybysięcentramireligijnejgorliwości,apolicjaobyczajowa
zagościłabywnaszychsalonachisypialniach.
Tysiąc,mniejwięcej,greckichpoleis,którewykształciłysięokołoVIII
wiekup.n.e.,natychmiaststanęłobywobliczuniewątpliwego
paradoksu:warunkiichsukcesustałybysięźródłemupadku.
OdizolowanedolinyGrecji,ogólnybrakzainteresowaniaresztąświata
śródziemnomorskiego,skrajnyszowinizmwysoce
indywidualistycznychiautonomicznychmałychgreckichwspólnot
–wszystkoto,jaknicinnego,pozwoliłonautworzenieirozwój
społeczeństwawolnychposiadaczyziemi.Jednakniedoprowadziło
todowykiełkowaniażadnejzasadynarodowegofederalizmu,ani
nawetmyśliowspólnejobronie–wszystkiezwiązaneztymideerządu
iscentralizowanejsiłybyłysprzecznezniemalfanatycznymgreckim
przywiązaniemdopolitycznejniezależnościiindywidualizmu;dla
zrzędliwychobywatelisamamyślopodatkufederalnymbyłaherezją.
WspółcześnizwolennicyNarodówZjednoczonychnieznaleźliby
przyjaciółwstarożytnejGrecji.Wrzeczywistości,nawetnajbardziej
radykalnypiewcaprawpaństwowychmógłbysięokazaćzbyt
