Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
22
Obliczagenealogii
analizowanychprzezFoucaultakwestii.Wskazaniewyróżnionegoproblemu
nieoznaczapominięciapozostałychelementówtworzącychmyśltegofilozofa,
pozwalanatomiastzobaczyćjejspójność.Korektywprowadzanedokolejnych
dziełnigdyniebyłynatyleznaczące,żebyzakwestionowaćciągłośćpolapro-
blemowego.WkażdejpracyFoucaultazasadniczyproblemzdajesięsprowa-
dzaćdopytaniaohistorięwyłonieniasiędwóchelementówkonstytuujących
nowoczesność,czyliczłowiekajakoprzedmiotuwiedzyorazskorelowanej
znimwiedzy,czylinaukoczłowieku24.
KrótkiprzeglądkolejnychpracFoucaultadośćdobrzepokazuje,żejego
myślkoncentrowałasięwokółfiguryczłowieka,czyteżraczejfigurczłowieka,
ponieważkolejnepraceFoucaultaodsłaniająkolejnejejwcielenia.Wpierw-
szychpracach25Foucaultzajmowałsięnarodzinamipsychologiioraztowarzy-
szącymimzjawieniemsięhomopsychologicus.(Temattenpojawisięzresztą
takżedekadępóźniejpodczasdwóchcykliwykładówwCollegedeFrance).
Wpóźniejszychpracachmiejscehomopsychologicuszająłczłowiekjakoprzed-
miotzainteresowaniamedycynyklinicznejorazhomocriminalis26.Ostatnimi
figuramiopracowanymiprzezFoucaultabyły:człowiek-przedmiotscientia
sexualis,orazczłowiekjakouczestnikgryekonomicznej,będącyjednocześnie
przedmiotemanalizekonomicznych27.Rzeczjasna,zasługiFoucaultadlafilo-
zofiinieograniczająsiędonapisaniahistoriiformpodmiotu,wyłaniających
sięwrazznowymiobszaramiwiedzy,aleraczejpolegająnapokazaniu,żeroz-
wójwiedzyjestnietylkostymulowanyprzezokreśloneproblemypraktyczne
24FoucaultzupodobaniemużywawyrażeniaDnaukihumanistyczne”(niechodzituje-
dynieoterminologięstosowanąwSłowachirzeczach,alerównieżwpóźniejszychpracach),
którerozumiebardzoszeroko,tzn.jakonaukiobejmującewszystkieteobszarywiedzy,które
traktujączłowiekalubspołeczeństwojakoprzedmiotbadań.
25ChodziopracęChorobaumysłowaapsychologia,któraukazałasięw1962r.istanowiła
zmienionąwersjępierwszejpracyopublikowanejprzezFoucaultaw1954r.,Maladiementaleet
personnalité,orazoHistorięszaleństwa.
26ZaliczenieNarodzinklinikdozbioruprac,wktórychbadanesąjednoczesnenarodziny
nowejgałęziwiedzyinowejfiguryczłowieka,jestproblematyczne,ponieważprzedmiotem
pracyjesttransformacjajęzykamedycynyorazewolucjazwiązanychzniąinstytucji.Zewzglę-
dunazmiany,jakiewymusiłyzmianateoriimedycznychoraznowysposóbpostępowania
zchorymi,możnachybauznać,żemamytudoczynieniatakżezpojawieniemsięnowegotypu
chorego-pacjentanowoczesnegoszpitala.
27Katalogmożliwychfigurstworzonychprzeznowoczesnenaukioczłowiekujestznacz-
nieobszerniejszyniżczterywymienione.WWoliwiedzyFoucaultwspominałospecjalnych
podtypachwyróżnionychwramachnowoczesnejnaukioseksualności,stanowiącychDuprzy-
wilejowaneprzedmiotywiedzy,celeipunktyzaczepieniadlapoczynańwładzy”.M.Foucault,
Historiaseksualności,tłum.B.Banasiak,T
.Komendant,K.Matuszewski,Warszawa2000,s.94.
Specjalnegrupywyróżnionewramachogólnychprzedmiotówzainteresowańdanychnauk
Foucaultopisywałtakżewinnychpracach,wystarczyprzypomniećowykładachpoświęconych
kategoriianormalności,wktórychprzedstawionazostałahistoriabudowaniapsychiatriijako
językaopisującegoszerokądziedzinętego,coanormalne.Coistotne,Foucault,opisującpro-
ceskonstytuowaniasiępsychiatriijakodziedzinywiedzy,pokazujejednocześnie,żeodsamego
początkubyłaonainstrumenteminterwencjispołecznej.Zob.tenże,LesAnormaux,Paris1999.
