Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
ślinizwierzątwskazywałyjużnapoczątkuXXwiekunaistotneznaczenie
chromosomówwprocesiedziedziczeniainformacjigenetycznej.Komplek-
sowegoujęciategoproblemudokonałm.in.ThomasMorgan,którybyłjed-
nymzewspółtwórcówchromosomowejteoriidziedziczenia,sformułowa-
nejwpierwszejdekadzieXXwieku.Głównymitezamitejteoriibyło
twierdzenie,że:1)genyzlokalizowanesąwchromosomach,2)każdygen
mastałepołożenie(locus)wchromosomiei3)locigenówuszeregowanesą
liniowowchromosomie.Linioweułożenielocipozwalanamapowaniege-
nówwchromosomach,czyliokreślenieichkolejnościorazustalenieodle-
głościmiędzynimizapomocączęstościzachodzeniacrossingovermiędzy
nimi(jednostkąodległościjest1centymorgan—1cM,któryodpowiada
zachodzeniucrossingover1razna100podziałówmejotycznych).Należy
podkreślić,żewczasachkiedysformułowanochromosomowąteoriędzie-
dziczenia,niewiedziano,zjakichzwiązkówchemicznychzbudowanyjest
chromosomicojestrzeczywistymnośnikieminformacjigenetycznejoraz
jakprzedstawiasięstrukturawewnętrznachromosomu.
2.1.Budowachromosomu
Chromosomjeststrukturąjądrakomórkowegozbudowanązkwasudeok-
syrybonukleinowego(DNA),białekhistonowychiniehistonowych.Wcy-
klużyciowymkomórkichromosompodlegaprzemianompolegającymna
cyklicznychprocesachkondensacjinicichromatynowejwprofaziepodzia-
łujądrakomórkowegoorazdekondensacjiwtelofaziepodziału.Ponadto,
chromosomfunkcjonujewformiejednochromatydowej—czylijestzbudo-
wanyzjednejliniowejcząsteczkiDNA(anafaza,telofazaifazaG1)lubdwu-
chromatydowej—czylijestzbudowanyzdwóchidentycznychcząsteczek
DNA(koniecfazyS,fazaG2,profaza,metafaza)(ryc.2-1).
Chromosomysąłatwymobiektemdoobserwacjimikroskopowejpod-
czaspodziałówjądrakomórkowego.DziękikondensacjicząsteczkiDNA,
któranastępujezapomocąbiałekhistonowychiniehistonowych,chromo-
somosiąganajmniejszerozmiarypodczasmetafazymitotycznejbądźmejo-
tycznej.Wówczastochromosommadługośćrzędukilkumikrometrów,
ajegomorfologiajestbardzowyrazistaidziękitemumikroskopświetlny
jestwystarczającoczułyminstrumentempozwalającymprowadzićszcze-
gółowąanalizęcytogenetyczną,któraobejmujenietylkoustalenieliczby
chromosomów,aletakżeopisichmorfologiiicharakterystycznegoukładu
prążkówpoprzecznych.Chromosomwstadiummetafazymitotycznejjest
zbudowanyzdwóchchromatydpołączonychwprzewężeniupierwotnym,
określanymjakocentromer.Ochromatydachmówisię,żesąsiostrzane,po-
nieważpowstaływwynikureplikacjiDNAwfazieScyklukomórkowego.
ChromatydysiostrzanezawierająpojednejcząsteczceDNAoidentycznej
19
